Prowadzę zakład przetwórczy warzyw. Zatrudniam kilkanaście osób na hali produkcyjnej. Po kontroli inspekcji pracy nakazano mi zapewnić osobom pracującym stale na stojąco możliwość odpoczynku w pozycji siedzącej, ale w pobliżu miejsca pracy. Problem w tym, że gwarantuję takie miejsca, choć nie bezpośrednio w hali, ale obok niej, tzn. w jadalni (kilkanaście metrów dalej). Czy nakaz inspektora pracy jest słuszny? Czy mam szansę skutecznie odwołać się od niego? – pyta czytelnik.
Przy wykonywaniu pracy niewymagającej stale pozycji stojącej należy zapewnić pracownikom możliwość siedzenia. Natomiast przy wykonywaniu pracy wymagającej stale pozycji stojącej lub chodzenia należy zapewnić pracownikom możliwość odpoczynku w pobliżu miejsca pracy w pozycji siedzącej. Tak stanowi art. 49 ust. 1 i 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (dalej: rozporządzenie, wydanego z mocy delegacji art. 23715 § 1 kodeksu pracy).
Przy stanowisku
Ze wskazanej normy prawnej wynika niewątpliwie, że zwrot w „pobliżu miejsca pracy" obejmuje nakaz rozmieszczenia siedzisk blisko tego „miejsca", tzn. blisko przestrzeni, w której pracownik wykonuje powtarzające się działania ze względu na przyjęty u pracodawcy podział zadań. Wobec tego celu zawartego w § 49 rozporządzenia nie spełniają pomieszczenia przeznaczone do odpoczynku dla pracowników będące jadalnią usytuowaną np. przy hali produkcyjnej. Wynika to nie tylko z tego, że pomieszczenie to znajduje się kilkanaście metrów od stanowisk pracy na hali, ale przede wszystkim różne funkcje pełnią siedziska umieszczone w pobliżu stanowisk pracy i jadalnie. Odmienność funkcji tych pomieszczeń uwzględnia też rozporządzenie, zamieszczając dla nich odrębne przepisy.
Inne przeznaczenie
Nakładają one na pracodawcę, jeżeli spełnione są okoliczności normatywne, obowiązek wykonania siedzisk (§ 49) oraz niezależny od tego wymóg zagwarantowania pracownikom, w razie spełnienia przesłanek prawnych – pomieszczenia do spożywania posiłków (§ 29 i następne załącznika nr 3 do rozporządzenia). Oba unormowania służą zagwarantowaniu różnych rodzajów odpoczynku przysługujących pracownikowi w związku z pracą. W żadnym razie nie mają one ekwiwalentnego charakteru.
Ponadto można przyjąć, że siedziska umieszczone w pobliżu stanowiska pracy wymagającej stale pozycji stojącej lub chodzenia służą tzw. wypoczynkowi spontanicznemu – tzn. odbywanemu w czasie procesu pracy, połączonego z kontrolowaniem (pilnowaniem) jego przebiegu. Natomiast pomieszczenia do spożywania posiłków zapewniają tzw. odpoczynek preliminowany, tzn. odbywany w czasie przerw przewidzianych wprost na regenerację sił (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 1 marca 2013 r., IV SA/Wr 723/12).