Minister rodziny, pracy i polityki społecznej w 2016 r. prowadzić będzie działania na rzecz aktualizacji Narodowego Programu Zatrudnienia. Obecnie trwają prace związane z analizą rozwiązań i propozycji zawartych w NPZ. Po dokonanej analizie zostanie przedstawiona ocena potrzeb i zasadności wprowadzenia zmian w dotychczas stosowanych instrumentach, w szczególności pod kątem zapewnienia większego wsparcia dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji na rynku pracy, w tym przede wszystkim długotrwale bezrobotnych i młodych.
Dyrektywa unijna
Planuje się przede wszystkim wdrożenie dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczących zatrudniania cudzoziemców nr 2014/54/UE z 16 kwietnia 2014 r. w sprawie środków ułatwiających korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników. Nowelizacja przepisów ustawowych jest przewidziana na 21 maja 2016 r. Przepis ten stanowi, że dyrektywa ma zastosowanie do kwestii, o których mowa w artykułach od 1 do 10 rozporządzenia UE nr 492/2011, w obszarze swobodnego przepływu pracowników. W szczególności chodzi o: dostęp do zatrudnienia, warunki zatrudnienia i pracy, przede wszystkim w odniesieniu do wynagrodzenia, zwolnienia, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w przypadku utraty pracy, powrotu do pracy lub ponownego zatrudnienia; dostęp do przywilejów socjalnych i podatkowych; członkostwo w związkach zawodowych i prawo do udziału/wyboru do organów reprezentujących pracowników; dostęp do szkoleń; dostęp do zasobów mieszkaniowych; dostęp do kształcenia, nauki zawodu oraz szkolenia zawodowego dla dzieci pracowników unijnych; pomoc udzielana przez urzędy pracy. Celem zmian jest ułatwienie dostępu do pomocy i zapewnienie pełnego jej zakresu w jednym miejscu, przy wykorzystaniu do tego całej sieci inspektoratów.
Nowe zadania
Jak wynika z przeprowadzonych analiz, w Polsce trzeba wzmocnić niektóre działania, np. w zakresie dostępu do informacji, a zwłaszcza świadczenia niezależnego poradnictwa prawnego. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podejmie działania mające na celu usprawnienie sposobu funkcjonowania urzędów pracy, tak aby zabezpieczyć potrzeby i oczekiwania klientów urzędów pracy (pracodawców, bezrobotnych, poszukujących pracy), a jednocześnie zwiększyć efektywność wydatkowania środków Funduszu Pracy w długim okresie. Wobec tego nowe zadania zostaną przydzielone instytucjom, które obecnie realizują podobne działania. Większość zadań będzie mógł realizować minister właściwy do spraw pracy, np. zlecając w drodze konkursu przeprowadzenie niezależnych badań. Proponuje się także, aby Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pełniło funkcję punktu kontaktowego dla odpowiednich instytucji w pozostałych państwach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a także instytucji koordynującej. W przypadku poradnictwa prawnego dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/54/UE z 16 kwietnia 2014 r. w sprawie środków ułatwiających korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników wskazuje, iż powinno być ono niezależne. Po dokonanej analizie okazało się, że warunek ten spełnia właśnie Państwowa Inspekcja Pracy. Będzie ona udzielała porad prawnych pracownikom – cudzoziemcom migrującym do Polski za pracą.
Ułatwienia dla pracowników
Chodzi o określenie środków, które powinny stosować państwa członkowskie, aby ułatwić pracownikom unijnym migrującym po Europie oraz członkom ich rodzin korzystanie z uprawnień określonych w przepisach o swobodnym przepływie pracowników. Istotne jest zwłaszcza rozporządzenie nr 492/2011 z 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii. Środki te obejmują zapewnienie odpowiednich procedur dochodzenia roszczeń na drodze sądowej przez pracowników i członków ich rodzin, gdyby spotkali się oni z nieuzasadnionymi ograniczeniami ich praw, umożliwienie partnerom społecznym, w tym związkom zawodowym, za zgodą wnoszącego skargę pracownika mobilnego, uczestniczenia w postępowaniu sądowym. Wprowadzone mają być środki przeciw- działające represjonowaniu w związku z wniesieniem skargi. Chodzi również o: ustanowienie struktur na szczeblu krajowym, które będą promować równe traktowanie w zakresie swobodnego przepływu pracowników, a także realizować zadania w zakresie udzielania informacji i porad prawnych, prowadzenia niezależnych badań oraz publikowania raportów i rekomendacji oraz wspierania dialogu z partnerami społecznymi. W projekcie zaproponowano rozszerzenie zakresu porad świadczonych przez Państwową Inspekcje Pracy na wszystkie kwestie wskazane w art. 2 dyrektywy.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/54/UE z 16 kwietnia 2014 r. w sprawie środków ułatwiających korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników ma duże znaczenie dla obywateli imigrujących i emigrujących w krajach Unii Europejskiej. Według stanowiska rządu stosowanie przepisów wdrażających dyrektywę 2014/54/UE nie powinno się wiązać ze znaczącymi wysiłkami zarówno organizacyjnymi, jak i finansowymi instytucji. Jak wynika z przeprowadzonych badań, w ramach swobodnego przepływu pracowników do Polski przyjeżdża stosunkowo niewielu obywateli pozostałych państw UE. Ważniejsza jednak dla nas jest analiza sytuacji Polski w kontekście wysokiej liczby obywateli przebywających w pozostałych państwach członkowskich. W tym zakresie to przede wszystkim w interesie Polski jest wdrożenie pełnej dyrektywy, aby możliwe było uczestniczenie w dyskusjach na forach Unii Europejskiej na temat skuteczniejszego dochodzenia praw przysługujących pracownikom migrującym.