Obniżenie etatu zapewnia krótszą ochronę niż urlop wychowawczy

- W nawiązaniu do artykułu „Ochrona na wychowawczym tylko z pozoru" z Rzeczpospolitej chciałabym wyjaśnić pewną wątpliwość. Otóż pracuję w pewnej firmie od roku (pierwsza umowa o pracę – próbna na 3 miesiące od 1 marca do 31 maja, teraz druga umowa o pracę – na rok, która kończy się 31 maja). Od lutego zmniejszyłam etat do wymiaru 4/5 w związku z potrzebą opieki nad 2-letnim dzieckiem. Czy w sytuacji, gdy pracodawca da mi umowę na czas nieokreślony od 1 czerwca (cały etat lub mniejszy wymiar pracy) mogę spokojnie złożyć wniosek o urlop wychowawczy na to samo dziecko? Czy raczej nie mam do tego prawa, jeśli już zmniejszyłam podstawowy wymiar pracy z powodu opieki nad dzieckiem? Nigdy wcześniej nie brałam urlopu wychowawczego. Zastanawiam się nad 6-miesięcznym okresem urlopu wychowawczego. Czy pracodawca może mnie w jego trakcie zwolnić? I czy ja w czasie urlopu mogę złożyć wypowiedzenie? – pyta czytelniczka.

Czytelniczka może wnioskować we wskazanym okresie o urlop wychowawczy. Podczas jego wykorzystywania będzie podlegała ochronie przed zwolnieniem przez pracodawcę, ale sama swobodnie może złożyć wypowiedzenie.

Prawie trzy lata

Urlop wychowawczy można wykorzystywać łącznie przez 36 miesięcy w okresie niewykraczającym poza koniec roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Nie trzeba go przy tym wykorzystać w całości od razu – można go dzielić na maksymalnie 5 części. W tym zakresie pracownik nie musi się jednak określać na początku. Może złożyć wniosek np. o 6 miesięcy urlopu, potem z niego nie korzystać, a po pewnym czasie wnioskować o kolejne 6, 8 czy 12 miesięcy itp.

Jeden z rodziców może jednak wykorzystać z tego maksymalnie 35 miesięcy. Jeden miesiąc (tzw. nieprzenaszalny) przypisany jest do drugiego z rodziców. Prawo do urlopu w wymiarze 36 miesięcy rodzic dziecka ma tylko wtedy, gdy:

1) drugi rodzic dziecka nie żyje,

2) drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,

3) drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu,

4) dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna.

Alternatywa wolnego

Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może – zamiast wykorzystywać ten urlop – złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do poziomu nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu (art. 1867 k.p.).

Nie mówimy tutaj o wykorzystywaniu częściowo urlopu wychowawczego i częściowym świadczeniu pracy. Na skutek złożenia przez czytelniczkę wniosku nastąpiła okresowa zmiana wymiaru jej czasu pracy na 4/5 etatu. Ta zmiana obowiązuje do końca okresu wskazanego we wniosku (przy ograniczeniu jednak czasem wynikającym z wymiaru urlopu wychowawczego). Jest to krótsza praca zamiast urlopu, a nie w trakcie urlopu. Pracownica będzie pracować na 4/5 etatu w czasie, w którym mogłaby korzystać w wychowawczego, ale z niego nie korzysta.

Suma okresów

Praca w obniżonym wymiarze jest w tym przypadku „wycinkiem" okresu urlopu wychowawczego, tzn. że wchodzi w zakres maksymalnego okresu tego urlopu (36 miesięcy, przy czym zasadniczo jeden z rodziców może wykorzystać 35 miesięcy, poza wyjątkami wynikającymi z art. 186 § 9 k.p.). Inaczej mówiąc – okres pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy na podstawie art. 1867 k.p. skraca się o okres korzystania z urlopu wychowawczego i odwrotnie.

Przykład

Pracownica pracuje w obniżonym wymiarze przez 12 miesięcy. Do ewentualnego wykorzystania pozostało jej 26 miesięcy urlopu wychowawczego.

W przedstawionej w pytaniu sytuacji czytelniczka może zatem po okresie pracy w obniżonym wymiarze złożyć wiążący pracodawcę wniosek o urlop wychowawczy.

Ochrona rodzica

Według art. 1868 k.p., pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o:

1) udzielenie urlopu wychowawczego – do dnia zakończenia tego urlopu,

2) obniżenie wymiaru czasu pracy – do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy.