Kiedy żarty w pracy nie wszystkich śmieszą

Dowcipni, skłonni do żartowania współpracownicy mogą być nieocenionym źródłem dobrej atmosfery w pracy. Niestety bywają sytuacje, że nie wszystkim udziela się owa wesołość, w szczególności tym, którzy stają się obiektem żartów. Z taką właśnie sytuacją mieliśmy do czynienia w jednej z firm budowlanych.

Członkowie pewnej brygady bardzo lubili dowcipy. Często zdarzały się takie psikusy jak wiązanie sznurówek, wrzucanie spodni roboczych na dach itp. Jeden z członków tej brygady nie podzielał jednak ogólnej wesołości, głównie z tego względu, że to zwykle on był obiektem żartów i dowcipów. A to ciągłe nawiązywanie do jego wzrostu („oj malutki, malutki" albo że „nie ma butów zimowych roboczych, bo jeszcze do nich nie dorósł"), a to bardziej kłopotliwe dla ofiary psikusy, jak np. umieszczenie jego roweru na dachu budy na terenie budowy. Słowem – boki zrywać.

Przełożeni, świadomi całej sytuacji, nie reagowali na skargi pracownika, a jeżeli już, to kierowali go do innych zajęć, do których często nie miał żadnego przygotowania, wymaganych badań czy przeszkolenia.

Skutki zdrowotne...

Wkrótce po incydencie z rowerem zaczęły się kłopoty zdrowotne ofiary. Pracownik zgłosił się do poradni zdrowia psychicznego, gdzie rozpoznano u niego zaburzenia adaptacyjne. Wprawdzie te zaburzenia nie były u niego niczym nowym, ale ich objawy znacznie się nasiliły.

Po powrocie z długotrwałego zwolnienia chorobowego doszło do ciągu zdarzeń, w efekcie których pracownik rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z uwagi na ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków. Wszczęto sprawy sądowe (z powództwa pracownika i pracodawcy – o odszkodowanie).

Wprawdzie sądy obu instancji zasądziły od pracodawcy odszkodowanie z tytułu rozwiązania przez budowlańca umowy o pracę bez wypowiedzenia, ale jednocześnie uznały, że nie doszło do mobbingu. Zachowania współpracowników wobec ofiary należały bowiem do kategorii „żartów i psikusów", dotyczących również innych pracowników, no i w gruncie rzeczy nie były aż tak naganne. Ot, wesoła, skłonna do żartów kompania.

... i ich przyczyna

Ocena Sądu Najwyższego wyrażona w uzasadnieniu wyroku z 20 października 2016 r. (I PK 243/15) była jednak odmienna. Przyznał on pracownikowi rację, że nie uwzględniono okoliczności, iż zachowania współpracowników w stosunku do niego przekroczyły jego zdolności adaptacyjne i mogły przyczynić się do wystąpienia objawów, które nałożyły się na jego wcześniejsze indywidualne predyspozycje i sposoby reakcji.

Ale jedna z najistotniejszych konstatacji zawartych w uzasadnieniu sprowadza się do stwierdzenia, że przełożeni ofiary, świadomi narastającej sytuacji konfliktowej, w żaden sposób temu nie przeciwdziałali, mylnie oceniając, że to prywatna sprawa między pracownikami.

Brak reakcji przełożonych

Z syntetycznego opisu stanu faktycznego w/w sprawy wynika, że konflikt w brygadzie stopniowo narastał, a przełożony w pełni zdawał sobie sprawę, że pracownik nie godzi się na takie zachowania wobec siebie. Potraktował go jako „nadwrażliwca" i „wychowawczo" kierował do wykonywania prac, do których ten nie miał żadnego przygotowania.

Bywa, że tak się rodzą sytuacje mobbingowe, na początku z pozoru niewinne, nawet zabawne. Jednak nie dla wszystkich, w szczególności nie dla ofiary. Od „przecinania" takich sytuacji jest szef.

Ofiarą żartów i dowcipów w pracy zwykle padają osoby, które reagują na nie niechęcią, a nawet złością. To często nakręca współpracowników do różnych działań i zachowań obliczonych na wywoływanie takich reakcji.