Skutki niewłaściwego pełnomocnictwa
W razie występowania w sprawie w charakterze pełnomocnika strony osoby, która nie może być pełnomocnikiem, będzie to uznane za brak należytego umocowania, co powoduje nieważność postępowania (art. 379 pkt 2 k.p.c.). Czynności procesowe podejmowane przez taką osobę nigdy nie wywrą skutków prawnych dla zastępowanej strony. Tego typu uchybienie nie może być usunięte nawet przez zatwierdzenie czynności dokonanych przez tę osobę. Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z 8 lipca 2008 r. (III CZP 154/07) oraz w postanowieniu z 11 września 2012 r. (II PZ 21/12). Stwierdził ponadto, że wyczerpujące wyliczenie przez ustawę, kto może być pełnomocnikiem procesowym, oznacza że żadna inna osoba nie może być ustanowiona należycie (a tym samym skutecznie) pełnomocnikiem. Wynika z tego ograniczenie swobody stron w wyborze osoby pełnomocnika procesowego, które jest bezwzględnie wiążące dla strony i sądu orzekającego w sprawie.
Ma to istotne skutki. Stwierdzenie bowiem przez sąd drugiej instancji nieważności postępowania powoduje, że uchyli on zaskarżony wyrok, zniesie postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością oraz przekaże sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (art. 386 § 2 k.p.c.). Zatem z powodu złego pełnomocnictwa może zostać uchylony także korzystny dla strony wyrok sądu I instancji i sprawa będzie podlegać ponownemu rozpoznaniu. Oznacza to nie tylko stratę czasu, ale także dodatkowe koszty związane z procesem.
Na początku lub w trakcie
Zasadą jest, że pełnomocnik powinien przy pierwszej czynności procesowej (np. przy pozwie lub odpowiedzi na pozew) dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Przy czym adwokat i radca prawny mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa. W razie wątpliwości sąd może zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony (art. 89 § 1 k.p.c.).
Wykazanie umocowania do reprezentowania strony będącej osobą prawną następuje przez złożenie pełnomocnictwa udzielonego przez osoby działające w imieniu osoby prawnej oraz dokumentu świadczącego o tym, że są one uprawnione do działania jako organ osoby prawnej. Dokumenty te należy złożyć w oryginałach bądź w odpisach uwierzytelnionych przez uprawione podmioty. Tak też wskazywał Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 26 marca 2012 r. (I ACz 542/12).
Natomiast już w toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu. Zatem pracodawca może także na pierwszym terminie rozprawy udzielić ustnie pełnomocnictwa np. pracownikowi firmy lub radcy prawnemu, aby reprezentował go w procesie.
