W pytaniu czytelnika brak jest informacji o ewentualnych szczególnych uprawnieniach emerytalnych, np. ze względu na wykonywany zawód. Z tego względu, oparliśmy się na zasadach ogólnych.
- Urodziłam się 25 grudnia 1959 r. Pracuję na umowę na czas nieokreślony jako nauczyciel (w lipcu 2018 r. minie mi ogółem 40 lat pracy, w tym ponad 20 lat w szkole). Kadrowa w mojej szkole twierdzi, że nie przysługuje mi żaden okres ochronny, ponieważ na 31 grudnia 2008 r. nabyłam prawa emerytalne. Czy i od kiedy przysługuje mi okres ochronny i do jakiego czasu? Czy kończąc 60 lat muszę odejść na emeryturę, a jeśli nie – to do kiedy mogę jeszcze pracować jako osoba chroniona?
Biorąc pod uwagę ogólne zasady emerytalne, na podstawie przepisów sprzed reformy emerytalnej, wiek emerytalny kobiety urodzonej 25 grudnia 1959 r. wynosił 62 lata i 4 miesiące. Czytelniczka osiągnęłaby go w kwietniu 2022 r. Oznacza to, że okres ochrony przedemerytalnej pracownicy rozpocząłby się w kwietniu 2018 r. Zgodnie z reformą, która weszła w życie 1 października 2017 r., powszechny wiek emerytalny kobiet został obniżony do 60 lat. Czytelniczka osiągnie go 25 grudnia 2019 r. Biorąc pod uwagę, że nowy wiek emerytalny pracownica osiągnie przed upływem 4 lat od wejścia nowych przepisów w życie, jej okres podlegania ochronie przedemerytalnej przypada od 1 października 2017 r. do 1 października 2021 r. Bez znaczenia będzie to, że w międzyczasie osiągnie obniżony wiek emerytalny.
Do osoby wykonującej pracę nauczyciela zastosowanie mogę mieć jednak szczególne regulacje emerytalne, które mają również wpływ na ochronę przedemerytalną. Przykładowo, pod określonymi warunkami, nauczycielka może przejść na emeryturę już w wieku 55 lat. W takim przypadku, pracownik podlega ochronie przedemerytalnej w okresie 4 lat przed osiągnięciem tego obniżonego wieku emerytalnego. Biorąc pod uwagę to, co napisała czytelniczka, możliwe jest, że nabyła ona prawo do emerytury w obniżonym wieku na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS – zakładając, że określone tam warunki (m.in. 15 lat zatrudnienia jako nauczyciel, okres składkowy i nieskładkowy 20 lat) spełniła do 1 stycznia 1999 r.
Prawo do wcześniejszej emerytury nauczyciel może nabyć również na postawie Karty Nauczyciela. Zasadniczo, nauczyciele mający 30-letni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, mogą przejść na emeryturę po rozwiązaniu stosunku pracy na swój wniosek (art. 88 Karty Nauczyciela). Jest to możliwe bez względu na wiek, ale pod warunkiem osiągnięcia określonego stażu zatrudnienia, np. w szkole. Nauczyciel urodzony w 1959 r. zachowuje to prawo, jeżeli do 31 grudnia 2008 r. spełnił warunki określone w art. 88 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela, a warunek rozwiązania stosunku pracy spełni po 31 grudnia 2008 r. Bardzo możliwe, że informacja uzyskana przez czytelniczkę od kadrowej dotyczyła właśnie tego uprawnienia. Trzeba jednak pamiętać, że zgodnie z orzecznictwem, nabycie prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie Karty Nauczyciela nie ma wpływu na okres ochrony przedemerytalnej. Jest on liczony zgodnie z zasadami ogólnymi nabywania prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym lub tzw. obniżonym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik nabył do niego prawo (np. na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach).
Bez względu na to, które przepisy będą podstawą nabycia prawa do emerytury, pracownik nigdy nie jest zobowiązany zakończyć zatrudnienia z tego względu. Dalsza praca, już po nabyciu prawa do emerytury, jest wyborem pracownika. Oczywiście, od momentu nabycia prawa do emerytury nie obowiązuje już ochrona przed zwolnieniem i pracodawca może rozwiązać umowę na ogólnych zasadach. Jednak sam fakt uzyskania uprawnień emertytalnych nie może być przyczyną wypowiedzenia umowy przez zakład pracy.
