Przywrócenie do pracy: zmiana żądania tylko za zgodą pracodawcy

Pracownik, który domaga się odszkodowania w związku z niezgodnym z prawem wypowiedzeniem umowy o pracę, po dojściu do pracodawcy oświadczenia o dokonanym wyborze roszczenia nie może dochodzić przywrócenia do pracy bez jego zgody.

Publikacja: 02.03.2017 03:00

Przywrócenie do pracy: zmiana żądania tylko za zgodą pracodawcy

Foto: 123RF

Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 8 grudnia 2016 r. (II PK 264/15).

W stanie faktycznym sprawy pracodawca złożył powódce oświadczenie o wypowiedzeniu warunków pracy i płacy. W okresie wypowiedzenia rozwiązał z nią umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy kobiety. Powódka odwołała się od obu czynności pracodawcy. W przypadku wypowiedzenia zmieniającego żądała przywrócenia do pracy, natomiast w związku ze zwolnieniem dyscyplinarnym – odszkodowania. Żądanie przywrócenia do pracy wynikające z wypowiedzenia zmieniającego powódka zmieniła następnie na roszczenie o zapłatę odszkodowania, aby w dalszym toku postępowania powrócić do żądania przywrócenia do pracy.

Sąd stwierdził, że działania pracodawcy były niezgodne z prawem i przywrócił powódkę do pracy, uznając, iż skutecznie dokonała ona wyboru jednego z przysługujących jej roszczeń.

Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę sądowi II instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu orzeczenia SN wskazał, że z zasady wolności pracy i zasad ogólnych prawa pracy wynika, iż pracownik ma prawo bez zgody pracodawcy zmienić żądanie przywrócenia do pracy na żądanie zapłaty odszkodowania. W sytuacji odwrotnej – aby skutecznie zmienić żądanie zapłaty odszkodowania na żądanie przywrócenia do pracy – musi uzyskać zgodę pracodawcy.

Komentarz eksperta

dr Joanna Ostojska-Kołodziej, adwokat w Kochański Zięba & Partners

W komentowanym wyroku Sąd Najwyższy orzekł, że o ile pracownik, który żąda przywrócenia do pracy w związku z wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, może zmienić to żądanie na odszkodowanie, o tyle nie jest to możliwe bez zgody pracodawcy, gdy początkowo domagał się odszkodowania, a chce wnosić o przywrócenie do pracy.

Zgodnie z art. 45 § 1 kodeksu pracy, w razie niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony, sąd orzeka o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Wyboru pomiędzy tymi roszczeniami dokonuje pracownik. W doktrynie prawa pracy przyjmuje się, że w toku postępowania powód może zmieniać zgłoszone żądanie. Sąd Najwyższy nie podzielił tego zapatrywania.

W uzasadnieniu wyroku SN stwierdził, że roszczenia wymienione w art. 45 § 1 k.p. są roszczeniami przemiennymi w rozumieniu art. 365 § 1 kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, że jeśli dłużnik jest zobowiązany w ten sposób, że wykonanie zobowiązania może nastąpić przez spełnienie jednego z kilku świadczeń, to wybór świadczenia należy co do zasady do dłużnika. Na gruncie prawa pracy, uprawnionym przemiennie jest pracownik. W doktrynie prawa cywilnego wskazuje się, że wybór danego świadczenia jest oświadczeniem woli o charakterze prawnokształtującym, którego zmiana wymaga zgody strony, której oświadczenie to zostało złożone. W konsekwencji, jeśli pracownik dokonał wyboru jednego z dwóch roszczeń zapewnionych mu w art. 45 § 1 k.p. (a zatem złożył odpowiednie oświadczenie woli), zmiana w tym zakresie wymaga zgody pracodawcy.

Zdaniem SN, z uwagi na fakt, że zgodnie z art. 300 k.p., kodeks cywilny powinien być odpowiednio stosowany do stosunku pracy wyłącznie w zakresie nieunormowanym w kodeksie pracy i wyłącznie wtedy, gdy nie jest to sprzeczne z zasadami prawa pracy, reguła wynikająca z art. 365 § 1 k.c. nie może być stosowana do stosunku pracy w sposób absolutny. Z zasad prawa pracy wynika bowiem wolność pracy, polegająca na nieskrępowanym wyborze pracodawcy i swobodzie rezygnacji z zatrudnienia. Na tej podstawie SN stwierdził, że pracownik, który początkowo żądał przywrócenia do pracy, nie musi uzyskiwać zgody pracodawcy, aby zmienić żądanie na zapłatę odszkodowania. Nie może być on bowiem zmuszany do wykonywania pracy, a system prawny musi zapewnić mu swobodę w zakresie zatrudnienia. Odmiennie należy, zdaniem SN, potraktować sytuację odwrotną. Jeśli pracownik żądający pierwotnie odszkodowania, zmienia swą decyzję w toku postępowania i domaga się przywrócenia do pracy, żadna z zasad prawa pracy nie sprzeciwia się stosowaniu reguł wynikających z kodeksu cywilnego, a dotyczących zobowiązań przemiennych. Dla skuteczności takiej zmiany pracownik musi więc uzyskać zgodę pracodawcy.

Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 8 grudnia 2016 r. (II PK 264/15).

W stanie faktycznym sprawy pracodawca złożył powódce oświadczenie o wypowiedzeniu warunków pracy i płacy. W okresie wypowiedzenia rozwiązał z nią umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy kobiety. Powódka odwołała się od obu czynności pracodawcy. W przypadku wypowiedzenia zmieniającego żądała przywrócenia do pracy, natomiast w związku ze zwolnieniem dyscyplinarnym – odszkodowania. Żądanie przywrócenia do pracy wynikające z wypowiedzenia zmieniającego powódka zmieniła następnie na roszczenie o zapłatę odszkodowania, aby w dalszym toku postępowania powrócić do żądania przywrócenia do pracy.

Pozostało 84% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe