Łatwiej o PESEL dla cudzoziemca

Posiadanie numeru PESEL przez zatrudnianego obcokrajowca jest obecnie konieczne, aby pracodawca mógł wywiązać się ze swoich obowiązków. Cudzoziemiec uzyska go przy okazji zameldowania w Polsce na pobyt czasowy lub stały.

Publikacja: 18.02.2018 09:41

Łatwiej o PESEL dla cudzoziemca

Foto: Adobe Stock

Jednym z praktycznych problemów, przed jakim stają cudzoziemcy przeprowadzający się do Polski, jest uzyskanie numeru PESEL.

Posiadanie tego numeru nie jest warunkiem legalnego pobytu i prawa do wykonywania pracy w Polsce, więc cudzoziemcy mogą u nas przebywać i pracować także bez nadanego PESEL. Również z perspektywy polskiego pracodawcy rozważającego zatrudnienie cudzoziemca, do zawarcia umowy z obcokrajowcem nie jest konieczne uprzednie podanie przez niego tego numeru.

Niemniej, w dłuższej perspektywie uzyskanie przez cudzoziemca numeru PESEL jest konieczne. Z perspektywy pracodawcy jest on niezbędny do prawidłowego sporządzania dokumentacji dotyczącej podatku PIT i składek ZUS od wynagrodzenia cudzoziemca.

Z perspektywy samego cudzoziemca posiadanie numeru PESEL jest również znacznym ułatwieniem w bieżących sprawach życia codziennego. Jego brak często wiąże się z trudnościami w korzystaniu z usług takich jak założenie rachunku bankowego czy zawarcie umowy na telefon. Choć przepisy nie uzależniają możliwości zawierania umów z dostawcami takich usług od posiadania numeru PESEL, to taki wymóg często jest stosowany.

Jak zatem cudzoziemiec w Polsce może uzyskać numer PESEL i jakie musi spełnić warunki?

Wcześniej trudne, ale nie niezbędne

Do marca 2015 r. PESEL mogli uzyskać wszyscy cudzoziemcy dokonujący w Polsce zameldowania na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące. W przypadku cudzoziemców, którzy nie dokonali takiego zameldowania, o PESEL mógł wystąpić także pracodawca jako płatnik składek ubezpieczeniowych za cudzoziemca. Powyższe przepisy zostały jednak uchylone – od marca 2015 r. nie ma możliwości wystąpienia przez pracodawcę o numer PESEL dla pracownika (cudzoziemca czy obywatela polskiego).

Do końca 2017 r. przepisy przewidywały możliwość nadania tego numeru na wniosek samego cudzoziemca. Przy czym nadawano go tylko tym osobom, które posiadały prawo długoterminowego pobytu w Polsce – wynikające z posiadania obywatelstwa innego kraju Unii Europejskiej albo z posiadania odpowiedniego zezwolenia na pobyt (np. zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub zezwolenia na pobyt stały).

Na tej podstawie nie mogli więc uzyskać numeru PESEL cudzoziemcy przebywający w Polsce na podstawie wizy lub zezwolenia na pobyt czasowy.

Odrębne przepisy

W przypadku takich osób prawo dopuszczało inną możliwość uzyskania numeru PESEL. Ustawa o ewidencji ludności, regulująca kwestie przyznawania numeru PESEL, przewidywała swojego rodzaju wyjście awaryjne w postaci możliwości przyznania numeru PESEL osobom obowiązanym do jego posiadania „na podstawie odrębnych przepisów".

Przykładem takich „odrębnych przepisów" były regulacje dotyczące tzw. profilu zaufanego ePUAP, który umożliwiał załatwianie przez Internet spraw urzędowych. Prawo do założenia profilu ePUAP przysługuje zarówno polskim obywatelom, jak i cudzoziemcom. Do jego założenia niezbędny jest jednak numer PESEL. Zatem cudzoziemcy nieposiadający prawa do długoterminowego pobytu w Polsce mogli uzyskać numer PESEL jako podstawę prawną do jego nadania wskazując chęć założenia profilu zaufanego ePUAP.

Niezależnie od praktycznej możliwości uzyskania numeru PESEL, jego brak nie przekreślał prawidłowości rozliczeń z ZUS i urzędem skarbowym. Na potrzeby zgłoszenia do ZUS identyfikatorem zastępującym PESEL był numer paszportu cudzoziemca. Na potrzeby rozliczeń z urzędem skarbowym (w tym do wystawienia przez pracodawcę dokumentu PIT-11) konieczne było jednak złożenie przez cudzoziemca w urzędzie skarbowym zgłoszenia NIP-7 i uzyskanie numeru NIP (do uzyskania numeru NIP uprzednie posiadanie numeru PESEL nie było konieczne). Identyfikatorem cudzoziemca w dokumentacji podatkowej był więc numer NIP.

Obecnie bez problemów...

Od 1 stycznia 2018 r. wyżej opisane zabiegi, jakie musieli podejmować cudzoziemcy przebywający w Polsce na podstawie wizy lub zezwolenia na pobyt czasowy w celu uzyskania numeru PESEL, straciły rację bytu. Na skutek zmiany przepisów wprowadzona została bowiem zasada przewidująca przyznawanie tego numeru wszystkim cudzoziemcom zamieszkującym na terytorium Polski, niezależnie od tytułu prawnego pozwalającego im na pobyt w naszym kraju.

Obecnie każdy cudzoziemiec mieszkający w Polsce ma prawo uzyskać numer PESEL. Przyznaje go urząd miasta lub gminy właściwy według miejsca zamieszkania cudzoziemca. Następuje to przy okazji zameldowania cudzoziemca. Jedyną czynnością, jaką obcokrajowiec musi wykonać, aby uzyskać numer PESEL, jest zameldowanie się na pobyt czasowy lub stały.

...ale obowiązkowo

Choć posiadanie numeru PESEL samo w sobie nie jest obowiązkowe, to obecnie jest ono w praktyce konieczne – wynika to z faktu, że z prawnego punktu widzenia ustała możliwość korzystania z numeru NIP na potrzeby rozliczeń podatkowych. Zgodnie z przepisami podatkowymi, NIP może być identyfikatorem podatkowym cudzoziemca tylko, jeśli nie jest on objęty rejestrem PESEL. Obecnie zatem wskazywanie w dokumentacji podatkowej numeru NIP cudzoziemca zamiast numeru PESEL należy uznać za nieprawidłowe.

W przypadku cudzoziemców, którzy nie posiadają jeszcze ani numeru PESEL, ani numeru NIP, nie jest już także możliwe uzyskanie samego numeru NIP. Cudzoziemcy objęci rejestrem PESEL przy składaniu wniosku o nadanie numeru NIP powinni bowiem podać m.in. posiadany już numer PESEL.

Jedynie na potrzeby rozliczeń z ZUS wciąż dopuszczalne jest posługiwanie się numerem paszportu w przypadku cudzoziemców, którzy nie posiadają numeru PESEL (mimo możliwości jego uzyskania).

Zdaniem autora

Tomasz Rogala, radca prawny, Kancelaria Raczkowski Paruch

Warto zwrócić także uwagę, że choć przepisy nie przewidują wprost obowiązku posiadania przez cudzoziemca numeru PESEL, to odmiennie jest z zameldowaniem się na pobyt czasowy, które jest obligatoryjne. Niedopełnienie tego obowiązku stanowi wykroczenie, za które grozi kara grzywny. Ponieważ nadanie numeru PESEL następuje jednocześnie z zameldowaniem, również z tego względu w praktyce oznacza to, że uzyskanie numeru PESEL przez cudzoziemców mieszkających w Polsce stało się obowiązkowe.

Jednym z praktycznych problemów, przed jakim stają cudzoziemcy przeprowadzający się do Polski, jest uzyskanie numeru PESEL.

Posiadanie tego numeru nie jest warunkiem legalnego pobytu i prawa do wykonywania pracy w Polsce, więc cudzoziemcy mogą u nas przebywać i pracować także bez nadanego PESEL. Również z perspektywy polskiego pracodawcy rozważającego zatrudnienie cudzoziemca, do zawarcia umowy z obcokrajowcem nie jest konieczne uprzednie podanie przez niego tego numeru.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona