Tajemnica przedsiębiorstwa - dobro firmy to priorytet dla pracownika

W celu zachowania w tajemnicy istotnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, musi on podjąć starania. Ma to istotne znaczenie dla możliwości egzekwowania od pracowników obowiązku jej przestrzegania.

Publikacja: 01.02.2018 05:00

Tajemnica przedsiębiorstwa - dobro firmy to priorytet dla pracownika

Foto: 123RF

Jednym z podstawowych obowiązków pracowniczych, określonych w art. 100 § 1 pkt 4 kodeksu pracy, jest powinność dbania o dobro zakładu pracy oraz zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Zatem obowiązek zachowania tajemnicy pracodawcy obciąża każdego zatrudnionego z mocy prawa, niezależnie od wprowadzenia w tym zakresie zapisów w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy czy umowie o pracę.

TAJEMNICA PRACODAWCY

Ani art. 100 § 1 pkt 4 k.p., ani inne przepisy kodeksu pracy, nie precyzują, co należy rozumieć pod pojęciem tajemnicy pracodawcy. W praktyce rodzi to różnego rodzaju wątpliwości.

Ogólnie trzeba stwierdzić, że to pojęcie ma stosunkowo szeroki zakres i obejmuje wszelkie informacje niejawne, których pracodawca nie udostępnia nie tylko na zewnątrz firmy, ale i dla ogółu pracowników – gdyż ich ujawnienie mogłoby go narazić na szkodę. Dotyczy to informacji związanych ze specyfiką działalności konkretnego pracodawcy, a nie w ogólne informacji związanych z danym typem przedsiębiorstw. Nie chodzi tu także o takie informacje, które wynikają z wykształcenia danego pracownika czy jego ogólnej wiedzy na temat funkcjonowania firmy.

Za tajemnicę pracodawcy można uznać tylko te informacje, których wyjawienie mogłoby wyrządzić firmie szkodę. Przy czym może to być zarówno niebezpieczeństwo powstania szkody materialnej (np. spadku sprzedaży), jak i niematerialnej (np. utraty wiarygodności lub dobrej marki na rynku). Ponadto, pod pojęciem szkody należy rozumieć nie tylko rzeczywistą stratę, ale i utracone zyski, które firma osiągnęłaby, gdyby nie ujawniono jej tajemnicy.

Jeśli wyjawienie poufnych informacji firmy nie naraża pracodawcy na szkodę, nie można tych danych uznać za tajemnicę w rozumieniu art. 100 § 1 pkt 4 k.p.

Zakres informacji

W aktach wewnętrznych – np. w regulaminie pracy lub zarządzeniach, pracodawca powinien dla pewności sprecyzować, jakie informacje stanowią tajemnicę firmy i jakie są reguły zachowania tej tajemnicy. Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 5 marca 2007 r. (I PK 228/06), stwierdzając, że pracodawca może określić zasady zachowania tajemnicy informacji dotyczących przedsiębiorstwa. Jeżeli nie narusza to istotnych elementów treści stosunku pracy, to nie jest konieczne wypowiedzenie zmieniające, a odmowa przestrzegania tych zasad może być zakwalifikowana jako ciężkie naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p.

TAJEMNICA PRZEDSIĘBIORSTWA

Należy odróżnić tajemnicę pracodawcy chronioną na podstawie kodeksu pracy od tajemnicy przedsiębiorstwa, która podlega ochronie na podstawie ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. DzU z 2003 r., nr 153, poz. 1503 ze zm.). Tajemnica przedsiębiorstwa jest pojęciem węższym i sprecyzowanym w art. 11 ust. 4 ww. ustawy.

Zgodnie z tym przepisem, przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne lub inne posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

Oznacza to, że aby uznać, iż dana informacja stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa, trzeba ustalić, czy spełnia ona łącznie trzy przesłanki :

1) dotyczy danych technicznych, technologicznych, organizacyjnych lub innych mających wartość gospodarczą,

2) nie została ujawniona przez przedsiębiorcę do wiadomości publicznej,

3) przedsiębiorca podjął w stosunku do niej niezbędne działania w celu zachowania jej w poufności.

Określenie dziedzin, odnośnie których informacje mogą stanowić tajemnice przedsiębiorstwa, jest wyczerpujące. Dlatego też wiadomości, które nie mają charakteru technicznego, technologicznego, organizacyjnego, czy nie mają wartości gospodarczej, nie mogą być na gruncie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji uznane za tajemnicę przedsiębiorstwa >patrz ramka. Ich ujawnienie czy przekazanie nie stanowi zatem czynu nieuczciwej konkurencji.

Tajne również wewnątrz

Dla uznania informacji, która dotyczy wskazanych dziedzin, za tajemnicę przedsiębiorstwa, konieczne jest jeszcze, aby ta informacja nie została podana do publicznej wiadomości. Oznacza to, że nie może ona zostać podana np. w folderach firmy, ogłoszeniach prasowych czy wypowiedziach publicznych zarządu.

Ponadto istotne jest, aby pracodawca podjął niezbędne działania w celu zachowania poufności tych informacji. Powinien bowiem przedsięwziąć środki mające zapobiec dotarciu danych objętych tajemnicą do wiadomości osób postronnych.

Ma to istotne znaczenie praktyczne. Tajemnicy przedsiębiorstwa nie stanowią bowiem informacje, które osoba zainteresowana może uzyskać w zwykłej i dozwolonej formie. Tak wskazywano też w wyroku NSA z 31 stycznia 2017 r. (II GSK 3659/16).

Własne doświadczenie

W szczególności samo wykorzystanie przez pracownika doświadczenia i umiejętności w obsłudze urządzeń produkowanych przez pracodawcę, nabytych podczas zatrudnienia, nie przesądza o wykorzystaniu tajemnic przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów art. 11 ust. 1 i 4 ww. ustawy (por. wyrok SA w Poznaniu z 24 listopada 2010 r., I ACa 887/10).

Rozróżnienie, czy pracownik korzystał z własnego doświadczenia, czy też wykorzystywał tajemnicę firmy, ma istotne znaczenie. W tym drugim przypadku firma jest bowiem upoważniona nawet do dyscyplinarnego zwolnienia takiej osoby. Potwierdzał to także Sąd Najwyższy w wyroku z 11 września 2014 r. (II PK 49/14). Stwierdził wówczas, że nieuzasadnione wykonywaniem obowiązków pracowniczych utworzenie przez pracownika na prywatnym nośniku elektronicznym zbioru poufnych informacji obrazujących aktualne i planowane kontakty handlowe pracodawcy (mającego wymierną wartość ekonomiczną) jest umyślnym naruszeniem podstawowego obowiązku pracownika dbałości o dobro zakładu pracy i ochrony jego mienia oraz wykorzystaniem cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

Dane ważne dla przedsiębiorcy

Przykładem informacji o charakterze technicznym lub technologicznym, które mogą stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa, mogą być wiadomości dotyczące:

- mechaniki,

- składu chemicznego produktu i użytych proporcji,

- opracowanych algorytmów produkcji itp.

Przykładem innych informacji mających wartość gospodarczą są dane dotyczące:

- rynków zbytu,

- marketingu,

- wielkości sprzedaży,

- stosowanych cenników, list klientów i kontrahentów.

W orzecznictwie wskazywano, że np. informacje dotyczące rynku świadczenia hurtowych usług dostępu szerokopasmowego rodzajowo mieszczą się w pojęciu informacji, które mogą stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa – mają one bowiem wartość gospodarczą. Tak wyjaśniał NSA w wyroku z 17 sierpnia 2017 r. (II GSK 3485/15).

Informacje organizacyjne, które mogą być tajemnicą danego przedsiębiorstwa, to np. wiadomości związane ze sposobem:

- zarządzania,

- wynagradzania pracowników,

Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Nieruchomości
Odszkodowanie dla Agnes Trawny za ziemię na Mazurach. Będzie apelacja
Sądy i trybunały
Wymiana prezesów sądów na Śląsku i w Zagłębiu. Nie wszędzie Bodnar dostał zgodę
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego