Szansa na pomnik polskich ofiar w Berlinie

Pejzaż pamięci o II wojnie w stolicy Niemiec może zostać wzbogacony o pomnik ofiar okupacji w Polsce.

Aktualizacja: 15.11.2017 21:23 Publikacja: 14.11.2017 18:06

Sosnowiec 1940 r. Niemcy publicznie rozstrzeliwują Polaków

Sosnowiec 1940 r. Niemcy publicznie rozstrzeliwują Polaków

Foto: PAP

Nie ma prawie żadnej polskiej rodziny, której nie dotknęłaby okupacja niemiecka lat 1939–1945. Wiedza na temat tej barbarzyńskiej krzywdy jest w Niemczech stanowczo niewystarczająca – tak zaczyna się apel do Bundestagu i niemieckiego społeczeństwa w sprawie wzniesienia pomnika w centrum Berlina upamiętniającego polskie ofiary okupacji niemieckiej.

Inicjatorem apelu jest Florian Mausbach, 73-letni emerytowany urbanista. Przez 14 lat kierował Federalnym Urzędem Budownictwa i Planowania Przestrzennego. Był w przeszłości inicjatorem kilku innych pomników, związanych z upamiętnieniem żydowskich ofiar nazizmu.

Pomnik polskich ofiar miałby powstać na Askanischer Platz, naprzeciwko budowanego centrum dokumentacji wypędzeń w Berlinie, tuż przy Dworcu Anhalckim. Tam właśnie czekał w listopadzie 1940 roku Joachim von Ribbentrop, szef hitlerowskiej dyplomacji, na radzieckiego kolegę Wiaczesława Mołotowa, z którym ponad dwa lata wcześniej uzgodnił rozbiór II Rzeczpospolitej.

– Miejsce nadaje się idealnie na pomnik polskich ofiar okupacji – mówi „Rzeczpospolitej" Florian Mausbach. W pobliżu tego miejsca znajduje się pomnik Holokaustu, niedaleko pomnik zamordowanych Sinti i Romów, stela upamiętniająca prześladowania homoseksualistów oraz muzeum Topografia Terroru na terenie dawnych siedzib Gestapo, SS. Jego zdaniem polski turysta  zwiedzający dzisiaj te miejsca może odnieść wrażenie, że Polska wcale nie zalicza się do ofiar III Rzeszy. W dodatku sąsiedztwo centrum dokumentacji wypędzeń Niemców może skłonić Polaków do przypuszczeń, że postrzegani są nie jako ofiary, lecz wręcz sprawcy zbrodni.

Jak zapewnia Florian Mausbach, za jego ideą nie stoją żadne władze. Od pewnego czasu zwracało się do niego szereg osób, głównie historycy, z sugestią podjęcia inicjatyw w sprawie polskich ofiar. – Konsultowałem to także z mieszkającym w Warszawie moim synem. Jest to w pewnym sensie nasz wspólny projekt – tłumaczy Mausbach.

Nie jest pomysłem całkowicie nowym. Pierwsze propozycje uczczenia polskich ofiar pojawiły się w kręgach mieszkających w Niemczech Polaków już kilkanaście lat temu. W imieniu polskiego rządu przedstawił ją Władysław Bartoszewski przed sześciu laty. Pełnomocnik niemieckiego MSW Christoph Bergner zapewniał wtedy, że rząd federalny „bardzo poważnie przyjął propozycję".

Nic się jednak w tej sprawie nie działo. – Kiedy poruszałem ten temat, słyszałem, że inicjatywa w tej sprawie powinna wyjść ze strony niemieckiej – mówi „Rz" ambasador Andrzej Przyłębski. W dodatku o tego rodzaju miejscach pamięci w Berlinie decyduje Bundestag. Stąd obecny apel skierowany właśnie do Bundestagu.

– Niemieckie MSZ nie chce mieć z tą sprawą nic wspólnego. Nie tylko dlatego, że inicjatywa pojawia się w nieodpowiednim momencie gwałtownego pogorszenia relacji z Polską, co może zostać przez polskie władze zinterpretowane jako wyraz sukcesu ich polityki wobec Niemiec. O upamiętnienie ofiar mogą upomnieć się  także inne narody – mówi „Rz" anonimowy rozmówca zbliżony do niemieckiego MSZ.

– Nie ma takich oczekiwań ze strony rosyjskiej. To samo dotyczy Ukrainy i Białorusi. Poza tym Polska to sprawa absolutnie wyjątkowa. Była pierwszą ofiarą zbrodniczej polityki eksterminacyjnej ówczesnych Niemiec. Po drugie to na obszarze Polski rozpoczęła się zagłada przy wykorzystaniu metod przemysłowych. To uzasadnia obecność monumentu w centrum Berlina – mówi „Rzeczpospolitej" Dieter Bingen, szef Niemieckiego Instytutu ds. Polskich w Darmstadt, jeden z sygnatariuszy apelu.

Jest w nim mowa o niemieckiej agresji na Polskę w następstwie układu Ribbentrop -Mołotow, potwornych zbrodniach, których ofiarą padło sześć milionów polskich obywateli.

Jak twierdzi nasz berliński rozmówca, nie można wykluczyć, że Bundestag odpowie pozytywnie na apel w sprawie pomnika. Na pewno nie nastąpi to jednak szybko. Piętnaście lat trwały dyskusje na temat budowy pomnika Holokaustu. – Poważna debata na temat polskich ofiar w czasie II wojny będzie już sporym osiągnięciem – mówi jeden z sygnatariuszu apelu.

Historia
Śledczy bada zbrodnię wojenną Wehrmachtu w Łaskarzewie
Historia
Niemcy oddają depozyty więźniów zatrzymanych w czasie powstania warszawskiego
Historia
Kto mordował Żydów w miejscowości Tuczyn
Historia
Polacy odnawiają zabytki za granicą. Nie tylko w Ukrainie
Historia
Krzyż pański z wielkanocną datą