Zbrodnia w Grodkowie: Tożsamość żołnierzy niepewna

Od kilku tygodni trwa konflikt pomiędzy pionem śledczym IPN a wiceprezesem Instytutu prof. Krzysztofem Szwagrzykiem. Sprawa dotyczy kilku nazwisk żołnierzy, które jako zidentyfikowane zostały ogłoszone w czasie konferencji zorganizowanej 1 lutego w Pałacu Prezydenckim z udziałem głowy państwa, a także m.in. rodzin ofiar zbrodni niemieckich i komunistycznych.

Z naszych informacji wynika, że wątpliwości budzą podane wtedy nazwiska żołnierzy z oddziału NSZ Henryka Flamego ps. Bartek, których szczątki dwa lata temu zespół prof. Krzysztofa Szwagrzyka odnalazł w Starym Grodkowie.

W trakcie konferencji podano nazwiska: Franciszka Koniora ps. Rekin, braci Józefa i Karola Maślanków (zastrzeżono, że nie udało się rozróżnić szczątków, którego braci odnaleziono) oraz Michała Pajestki.

Trudne badania DNA

Skąd te wątpliwości? Z naszych informacji wynika, że eksperci zajmujący się identyfikacją w oparciu o badania genetyczne nie potwierdzili jednoznacznie, że znaleziono akurat te osoby.

Pion śledczy IPN w Katowicach prowadzi śledztwo w sprawie zbrodni dokonanych na żołnierzach oddziału „Bartka" we wrześniu 1946 r. Zostali oni zwabieni przez agentów UB i Sowietów na Opolszczyznę i zamordowani. Do ich uśmiercenia wykorzystano materiały wybuchowe.

Z ustaleń IPN wynika, że ubecy dokonali zabójstwa 69 żołnierzy poprzez oddanie strzału z broni palnej w potylicę, zabójstwa 30–40 osób przez wysadzenie ich w powietrze w zaminowanym drewnianym baraku na terenie poniemieckiego lotniska w Starym Grodkowie, a także wysadzenie w powietrze co najmniej kilkudziesięciu kolejnych w zaminowanej murowanej oborze na terenie miejscowości Barut.

Zespół Szwagrzyka (od wielu lat stara się rozwikłać zagadkę ich śmierci) odnalazł szczątki ok. 30 żołnierzy z tego oddziału w Starym Grodkowie w 2016 r. Zostały one następnie przekazane do badań genetycznych do uczelni medycznej we Wrocławiu.

Z naszych informacji wynika, że wrocławskim naukowcom udało się zidentyfikować z niemal 100-procentową pewnością szczątki Franciszka Pajestki. Z opinii o pozostałych nie wynikało w jednoznaczny sposób, kogo udało się zidentyfikować. Uzyskane informacje mogły ewentualnie pomóc w typowaniu tych osób. Problem polegał na tym, że szczątki były w znaczny sposób zniszczone, bo żołnierzy uśmiercono w eksplozji materiału wybuchowego, przez 70 lat leżały one też w ziemi. Naukowcom nie pomagał też fakt, że wszyscy pochodzili z jednego regionu geograficznego, czyli z okolic Żywca, i niektórzy byli ze sobą spokrewnieni.

W związku z tym, że otrzymana z Wrocławia opinia biegłego nie była jednoznaczna, prokurator zlecił kolejne badania pozostałych szczątków. Próbki zostały przekazane do Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie. Prokurator nie otrzymał jeszcze wyników tych badań.

Prokurator nie potwierdza

Tymczasem 1 lutego prof. Szwagrzyk podał nazwiska kilku zidentyfikowanych według niego osób. Poinformował też o identyfikacji Michała Pajestki, a nie jego brata Franciszka.

Pion śledczy IPN w Warszawie poinformował nas, że nie jest kompetentny do udzielenia odpowiedzi na pytanie: „Jakie były podstawy podania do publicznej wiadomości not identyfikacyjnych ogłoszonych podczas konferencji w dniu 1 lutego 2018 roku". Prokuratorzy nie brali bowiem udziału „w przygotowaniu not identyfikacyjnych wręczanych bliskim ofiar, nie mają też wpływu na zawarte w nich dane ani na czas i kolejność wręczania tych not poszczególnym osobom".