- Gmina chce, aby program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych obejmował m.in. zadania polegające na organizowaniu szkoleń dla sprzedawców alkoholu i monitoringu ulic. Czy będzie to zgodne z przepisami?
W orzecznictwie dopuszczono objęcie programem szkoleń dla sprzedawców alkoholu. Natomiast w odniesieniu do tego, czy można przewidzieć w nim monitoring, prezentowane były rozbieżne stanowiska. Istotne znaczenie miało wyjaśnienie celu monitoringu.
W art. 41 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej u.w.t.) przewidziano, że prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracją społeczną osób uzależnionych od alkoholu należy do zadań własnych gmin. Zadania te obejmują m.in. prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej. Realizuje się je w postaci gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, uchwalanego corocznie przez radę gminy. Gminny program uwzględnia cele dotyczące profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, określone w Narodowym Programie Zdrowia (art. 41 ust. 2 u.w.t.). W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 23 czerwca 2003 r. (sygn. II SA/Po 502/03, LEX nr 166967) zwrócono uwagę, że gminny program nie stanowi aktu prawa miejscowego i jest planem działania gminy.
W wyroku NSA z 14 maja 2009 r. (sygn. II GSK 929/08, LEX nr 599069) podkreślono, że katalog zadań wymienionych w art. 41 ust. 1 u.w.t. jest katalogiem otwartym. W wyroku tym zwrócono uwagę, że pojęcie: sprzedawca napojów alkoholowych nie jest tożsame z pojęciem: przedsiębiorca posiadający zezwolenie na detaliczną sprzedaż alkoholu. Przedsiębiorca posiadający zezwolenie powinien znać przepisy u.w.t., ale celem szkolenia sprzedawców nie jest edukacja prawna przedsiębiorców. W sytuacji, gdy celem szkolenia jest edukacja zmierzająca do wyeliminowania przypadków sprzedaży i podawania alkoholu nieletnim, należy uznać, że jest to zadanie służące profilaktyce i rozwiązywaniu problemów alkoholowych. W wyroku tym uznano natomiast, że zadanie określone jako: monitoring najbardziej niebezpiecznych miejsc w mieście, a w szczególności sfinansowanie zakupu sprzętu do monitoringu, wykracza poza działania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych.
Inny pogląd na kwestię monitoringu (inaczej ujętego w programie) zawarto w wyroku NSA z 7 lipca 2015 r. (sygn. II GSK 1271/14, LEX nr 1995110). Podkreślono w nim, że realizacja celów programu wymaga stosowania środków rzeczywiście zmierzających do ograniczenia spożycia alkoholu i jego dostępności. Zgodnie z art. 2 ust. 1 u.w.t. zadania w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi wykonuje się m.in. przez zapobieganie negatywnym następstwom nadużywania alkoholu i ich usuwanie oraz przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. W wyroku tym uznano zatem za dopuszczalne ustalenie w programie zadania w zakresie profilaktyki i przeciwdziałania patologiom społecznym, a w szczególności przeciwdziałania uzależnieniom i przemocy, przez wykonanie monitoringu wizyjnego – w celu zminimalizowania negatywnych zdarzeń związanych ze spożywaniem alkoholu, stosowaniem przemocy i działalnością dealerską. Podkreślono, że realizacja zadań wynikających z u.w.t. może przyczyniać się jednocześnie do poprawy porządku publicznego, ale nie uzasadnia to uznania takiego zapisu uchwały za nieważny.
