Postępowanie podatkowe: stawka liniowa w spadku

Prawo do liniowej stawki po zmarłym wspólniku podlega sukcesji podatkowej, czyli przechodzi na spadkobiercę.

Publikacja: 06.10.2016 05:50

Postępowanie podatkowe: stawka liniowa w spadku

Foto: 123RF

Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 30 sierpniu 2016 r. (I SA/Gl 643/16).

Stan faktyczny

W październiku 2015 r. podatnik wystąpił o interpretację dotyczącą PIT. Wyjaśnił, że w marcu 2013 r. zmarła jego matka, która była wspólnikiem m.in. w spółce cywilnej i komandytowej. Dochody z działalności gospodarczej osiągane z tytułu uczestnictwa w spółkach (cywilnej i komandytowej) spadkodawczyni opodatkowywała podatkiem liniowym (art. 30c ustawy o PIT). Syn podkreślił, że żadna z firm nie została rozwiązana po śmierci matki. Spółki kontynuowały działalność, a jedynie w miejsce zmarłego wspólnika wstąpili jego spadkobiercy: jego pełnoletni brat i on sam (wtedy jeszcze małoletni). Dopiero w marcu 2014 r. do sądu rejonowego został złożony wniosek o ustanowienie dla niego opiekuna prawnego w osobie dziadka. Wnioskodawca wskazał, że matka nie pozostawiła testamentu.

Zapytał czy jako spadkobierca nabył po spadkodawcy prawo do liniowego opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej osiągniętych w spółkach: cywilnej i komandytowej. Fiskus odmówił mu takiego prawa. Zauważył m.in., że warunkiem korzystania z liniowej stawki PIT jest złożenie oświadczenia w odpowiednim czasie. Jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, to oświadczenie może złożyć na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, a jeżeli nie złożył oświadczenia na podstawie tych przepisów, to pisemne oświadczenie składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.

Fiskus podkreślił, że podstawową formą opodatkowania podatkiem dochodowym z działalności gospodarczej jest opodatkowanie według skali podatkowej. Złożenie stosownego oświadczenia – w wymaganym terminie – jest natomiast warunkiem koniecznym dla możliwości skorzystania z opodatkowania w formie tzw. podatku liniowego. Przy czym w trakcie roku podatkowego wybór stawki liniowej jest możliwy tylko w przypadku rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej.

Urzędnicy zauważyli, że z dniem śmierci spadkodawcy wnioskodawca nabył spadek. W związku z tym przychody uzyskane po tym dniu z prowadzonej działalności są dla niego przychodem podatkowym. Oświadczenie o wyborze opodatkowania dochodów z działalności 19-proc. podatkiem liniowym, uzyskanych w związku z objęciem w formie spadku udziału w spółkach: cywilnej i komandytowej, powinno więc być złożone nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Niezłożenie tego oświadczenia skutkuje brakiem możliwości opodatkowania dochodów z działalności uzyskanych w roku podatkowym po śmierci matki podatkiem liniowym. W interpretacji podkreślono, że prawo do korzystania z określonej formy opodatkowania nie jest prawem, które może "przejść" na spadkobierców.

Rozstrzygnięcie

Rację spadkobiercy przyznał dopiero WSA w Gliwicach. Sąd zauważył, że prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego nie należą do spadku. Ich sukcesja jest możliwa jedynie na podstawie i w granicach ordynacji podatkowej. Sukcesja podatkowa w przypadku spadkobierców obejmuje przede wszystkim majątkowe prawa i obowiązki. Przejęcie przez spadkobiercę praw o charakterze niemajątkowym jest ograniczone do sytuacji, gdy były one związane z prowadzoną przez spadkodawcę działalnością gospodarczą i pod warunkiem, że spadkobierca dalej będzie prowadził tę działalność na własny rachunek.

WSA doszedł do przekonania, że wybór sposobu opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej na zasadach art. 30c ustawy o PIT jest prawem, które podlega sukcesji na gruncie prawa podatkowego. Jest to bowiem prawo, które przysługiwało spadkodawcy, a skorzystanie z niego przez spadkodawcę powodowało konkretny skutek podatkowy w postaci zapłaty tzw. podatku liniowego, a nie według skali podatkowej. Co więcej, prawo spadkodawcy miało realny majątkowy wymiar - zapłatę podatku dochodowego w niższej wysokości. Służyło zatem powiększeniu aktywów spadkodawcy prowadzącego działalność gospodarczą.

Wybierając sposób opodatkowania spadkodawca był zobowiązany zapłacić podatek według stawki 19 proc. Jest to zatem prawo majątkowe podlegające sukcesji, bo zaistniało jeszcze za życia spadkodawcy i ma ekonomiczny charakter. Sąd uznał za nieprawidłowe stanowisko fiskusa, że jest to prawo osobiste spadkodawcy, a – co więcej – prawo niezbywalne. Prawo spadkodawcy do wyboru sposobu opodatkowania miało bowiem realny majątkowy charakter. Ponadto wynikało z konkretnych przepisów podatkowych – ustawy o PIT. —Aleksandra Tarka

Zdaniem eksperta

Magdalena Bakinowska, aplikantka adwokacka w kancelarii Olesiński i Wspólnicy

Istota sporu sprowadza się do rozstrzygnięcia czy złożenie oświadczenia o wyborze liniowej metody opodatkowania należy do kategorii uprawnień majątkowych, jakie w razie śmierci podatnika przechodzą na jego spadkobierców. Ordynacja podatkowa przewiduje sukcesję generalną (następstwo) majątkowych praw i obowiązków podatnika. W przypadku niemajątkowych praw i obowiązków – przechodzą one na spadkobiercę pod warunkiem, że ten kontynuuje prowadzenie działalności gospodarczej podatnika na swój rachunek. Przy rozgraniczeniu tych praw pomocna może być dotychczasowa praktyka orzecznicza. Prawa majątkowe podatników to zasadniczo takie, które mają bezpośredni wpływ na interes ekonomiczny podatnika.

Idąc za orzecznictwem ostatnich lat, prawem majątkowym podatnika będzie przykładowo: prawo do rozliczenia strat z lat ubiegłych, prawo do zwrotu podatku bądź prawo do zwolnień podatkowych. Prawem niemajątkowym może być natomiast m.in. prawo złożenia korekty deklaracji albo prawo wniesienia skargi do sądu. Druga kategoria praw również ma wymiar ekonomiczny. Natomiast szukając rozgraniczenia między nimi można dojść do absurdu, gdy spadkobierca wprawdzie ma prawo rozliczenia strat powstałych za życia podatnika, jednak nie ma prawa złożenia korekty deklaracji i wykazania rozliczeń w prawidłowej wysokości.

Wątpliwości budzą też zmiany w przepisach, jakie weszły w życie 1 stycznia 2016 r. Na mocy zmian organy orzekają nie tylko o zakresie odpowiedzialności spadkobiercy, ale też o zakresie jego uprawnień na podstawie wydanych wobec spadkodawcy decyzji ostatecznych i jego zobowiązań. Błędne byłoby jednak twierdzenie, że skoro to organ orzeka o zakresie przysługujących uprawnień, to spadkobiercy nie przysługują żadne inne niż te, które są stwierdzone decyzją organu. Taka zmiana zaprzeczałaby nadrzędnej zasadzie następstwa prawnego.

Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 30 sierpniu 2016 r. (I SA/Gl 643/16).

Stan faktyczny

Pozostało 98% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego