Ponad 1 mld zł dla przedsiębiorców inwestujących w rozwój produktów i usług

- Kluczem do budowy nowoczesnej gospodarki opartej na innowacjach są inwestycje w działalność badawczo-rozwojową polskich przedsiębiorstw, bez względu na ich wielkość. Nowatorskie pomysły rodzą się dziś zarówno w laboratoriach rynkowych gigantów, jak również w zespołach badawczych mikro i małych przedsiębiorstw. Wspieramy najlepsze z pomysłów, ponieważ mają one szansę stać się innowacjami nawet w skali globalnej. Liczymy przy tym, że efektywne działanie na rzecz sektora B+R jakim niewątpliwie jest Szybka ścieżka, stanowić będzie zachętę do rozpoczęcia prac badawczo-rozwojowych przez firmy, które dotychczas tego nie robiły – powiedział Jarosław Gowin, wicepremier, minister nauki i szkolnictwa wyższego.

– Równoczesne uruchomienie dwóch konkursów szybkiej ścieżki oznacza w praktyce zielone światło dla bardzo szerokiego spektrum nowatorskich projektów. Celowo nie określamy obszarów badawczych, ani nie wskazujemy konkretnych sektorów gospodarki, których mają dotyczyć projekty. Oczekujemy jednak, aby technologie i produkty, które powstaną dzięki naszemu wsparciu, wychodziły naprzeciw potrzebom rozwijającej się gospodarki i posiadały potencjał rynkowy – zapowiedział prof. Maciej Chorowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju przy okazji ogłaszania konkursów.

Obowiązkowy rozwój

Istotą wspieranych projektów, niezależnie od tego, czy miałyby one być realizowane przez małe lub średnie firmy, czy też te duże bądź ich konsorcja, jest prowadzenie badań przemysłowych i prac rozwojowych. Chodzi więc o rozwijanie nowych produktów, usług, technologii bądź dokonywanie znaczących ulepszeń w stosowanych procesach lub oferowanych produktach i usługach. Ostatecznym rezultatem działań podejmowanych przez przedsiębiorców, przy ewentualnym udziale jednostek naukowych lub badawczych, którym wolno powierzyć przeprowadzenie części prac B+R, powinien być nowy lub znacząco zmodyfikowany produkt (usługa).

Dofinansowane z funduszy unijnych i budżetu państwa prace badawcze i rozwojowe mają bowiem służyć wprowadzaniu innowacyjnych rozwiązań na rynek polski. Im bardziej innowacyjne, czyli wyróżniające się w skali kraju i/lub świata rozwiązania wypracuje i zaproponuje przedsiębiorca, tym większa szansa na uzyskanie bezzwrotnej dotacji.

Pisząc o istocie wsparcia, należy także podkreślić, że firmy mogą prowadzić badania przemysłowe i prace rozwojowe lub koncentrować się wyłącznie na tych ostatnich. W każdym razie projekt, w którym w ogóle nie przewidziano prac rozwojowych, nie może otrzymać dofinansowania. Czasami różnica między tymi dwiema kategoriami jest płynna. Ich definicje zawarte są w rozporządzeniu Komisji Europejskiej (patrz ramka).

Od laboratorium do testowania

W wielu przypadkach bardzo trudno jest wyraźnie postawić granicę i wskazać, gdzie kończą się badania przemysłowe, a rozpoczynają eksperymentalne prace rozwojowe. Tylko pewną podpowiedzią są tutaj sformułowania o kreowaniu czegoś nowego – dla badań przemysłowych, a z drugiej strony wykorzystywaniu istniejącej już wiedzy, technologii – dla prac rozwojowych. Mocno upraszczając tę kwestię, można powiedzieć, że badania przemysłowe nie wychodzą poza laboratorium, a ich wyniki nie przybierają postaci gotowego produktu, a co najwyżej są czymś w rodzaju prymitywnego prototypu. Na tym etapie trudno jeszcze mówić o komercjalizacji wyników badań, ponieważ, niejako z założenia i definicji „badań przemysłowych" firma nie powinna mieć wiedzy co do tego, jak ten wymyślony lub znacząco udoskonalony produkt będzie się zachowywał w rzeczywistym świecie (żeby to sprawdzić, trzeba pójść dalej w kierunku prac rozwojowych).

Inaczej z pracami rozwojowymi. Można powiedzieć, że jest to ten etap, gdy firma zaczyna opuszczać laboratorium (co nie znaczy, że nie trzeba będzie do niego jeszcze powrócić i kontynuować badań przemysłowych), przechodzi do testowania produktu w warunkach zbliżonych do warunków realnych. To jest ten czas, gdy tworzone są coraz to doskonalsze prototypy, wersje demonstracyjne, następuje ich weryfikowanie. A wszystko to powinno dać ostateczną odpowiedź na pytanie o możliwość i warunki komercjalizacji wyników dotychczasowych prac. Być może kluczowym pytaniem dla rozróżnienia, czy jesteśmy na etapie badań przemysłowych, czy prac rozwojowych jest to – jaki jest konkretnie wynik danego etapu prac? Jak daleko jesteśmy od określenia komercyjnych możliwości stojących przed produktem (jego zalążkiem).

Od 1 do 10 mln

Regulamin nowych konkursów zawiera kilka istotnych zmian w porównaniu z wersjami obowiązującymi przy poprzednich naborach aplikacji. Mają one zachęcić kolejne firmy do ubiegania się o wsparcie i ułatwić jego uzyskanie. Przykładowo, nowością jest możliwość zdobycia dofinansowania prac przedwdrożeniowych, czyli takich które pozwalają doprowadzić projekt do etapu komercjalizacji (opracowanie dokumentacji wdrożeniowej, usługi rzecznika patentowego, testy, certyfikacja, badania rynku) oraz poszerzenie katalogu wnioskodawców o konsorcja. Muszą one jednak składać się wyłącznie z przedsiębiorstw (od 2 do 5), a ich liderzy muszą posiadać status dużego przedsiębiorcy. Dodatkowo każdy z konsorcjantów zobowiązany jest brać udział w realizacji badań przemysłowych lub eksperymentalnych prac rozwojowych.

W tej edycji szybkiej ścieżki dla MSP, na najlepsze projekty czeka aż miliard złotych (100 mln zł na projekty zlokalizowane na Mazowszu i 900 mln zł – w pozostałych województwach). Minimalna wartość kosztów kwalifikowanych wynosi milion zł. Z kolei w konkursie dla dużych przedsiębiorstw, NCBiR przeznaczyło na wsparcie 350 mln zł, określając minimalną wartość kosztów kwalifikowanych na poziomie pięciu mln dla projektów realizowanych samodzielnie przez przedsiębiorcę i 10 mln zł dla konsorcjów.

Nabór wniosków w obydwu konkursach potrwa od 2 października do 29 grudnia b.r. Szczegółowe informacje, w tym regulaminy konkursów, wzory dokumentów, wykaz krajowych inteligentnych specjalizacji oraz kryteria wyboru projektów można znaleźć na stronie Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (www.ncbr.gov.pl). ©?

Oblegane działanie

Szybka ścieżka to jeden z najpopularniejszych konkursów NCBiR. Najlepsze projekty, obejmujące innowacyjne rozwiązania i technologie, a zarazem posiadające potencjał komercjalizacji efektów ich prac, mogą otrzymać dofinansowanie prowadzonych prac badawczo-rozwojowych. Konkursy od pierwszej edycji cieszą się dużym zainteresowaniem – ich budżety są wysokie, a termin rozpatrywania wniosków przez NCBiR bardzo krótki (60 lub 90 dni – w przypadku dużych przedsiębiorstw). We wszystkich dotychczasowych naborach wpłynęło już ponad 3,5 tysiąca wniosków, spośród których ponad 450 uzyskało dofinansowanie o łącznej wartości przekraczającej 2 mld zł. -

Definicje badań i prac rozwojowych

Zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 traktatu (DzUrz UE nr L 187 z 26 czerwca 2014r.), badania przemysłowe (art. 2 pkt 85) oznaczają badania planowane lub badania krytyczne mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności celem opracowania nowych produktów, procesów lub usług, lub też wprowadzenia znaczących ulepszeń do istniejących produktów, procesów bądź usług. Uwzględniają one tworzenie elementów składowych systemów złożonych i mogą obejmować budowę prototypów w środowisku laboratoryjnym lub środowisku interfejsu symulującego istniejące systemy, a także linii pilotażowych, kiedy są one konieczne do badań przemysłowych, a zwłaszcza uzyskania dowodu w przypadku technologii generycznych.

Z kolei „eksperymentalne prace rozwojowe" (art. 2 pkt 86) oznaczają zdobywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i biznesu oraz innej stosownej wiedzy i umiejętności w celu opracowywania nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług. Mogą one także obejmować na przykład czynności mające na celu pojęciowe definiowanie, planowanie oraz dokumentowanie nowych produktów, procesów i usług. Eksperymentalne prace rozwojowe mogą obejmować opracowanie prototypów, demonstracje, opracowanie projektów pilotażowych, testowanie i walidację nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług w otoczeniu stanowiącym model warunków rzeczywistego funkcjonowania, których głównym celem jest dalsze udoskonalenie techniczne produktów, procesów lub usług, których ostateczny kształt zasadniczo nie jest jeszcze określony. Mogą obejmować opracowanie prototypów i projektów pilotażowych, które można wykorzystać do celów komercyjnych, w przypadku gdy prototyp lub projekt pilotażowy z konieczności jest produktem końcowym nadającym się do wykorzystania do celów komercyjnych, a jego produkcja jest zbyt kosztowna, aby służył on jedynie do demonstracji i walidacji.

Zgodnie z tą definicją, eksperymentalne prace rozwojowe nie obejmują rutynowych i okresowych zmian wprowadzanych do istniejących produktów, linii produkcyjnych, procesów wytwórczych, usług oraz innych operacji w toku, nawet jeśli takie zmiany mają charakter ulepszeń. -

Inteligentne specjalizacje

Projekty badawczo-rozwojowe zgłaszane do dofinansowania ze środków działania 1.1.1 „Badania przemysłowe i prace rozwojowe realizowane przez przedsiębiorstwa" programu „Inteligentny rozwój" muszą wpisywać się w zakres krajowych inteligentnych specjalizacji. Są to te obszary (sektory) gospodarki, które zostały uznane za najbardziej perspektywiczne, posiadające potencjał do rozwoju, uwzględniając siłę polskich firm, jednostek naukowo-badawczych, uczelni wyższych, jak i wyzwania społeczno-gospodarcze.

Wymóg ten jest zapisany w kryteriach wyboru projektów. Obok tego sprawdzane jest, czy:

- projekt obejmuje badania przemysłowe i prace rozwojowe lub te ostatnie,