Dotacje dla przedsiębiorców: Polityka zrównoważonego rozwoju w unijnych projektach

Każda inwestycja finansowana ze środków publicznych podlega ocenie dokonywanej w oparciu o kryteria formalne i merytoryczne. Przede wszystkim liczy się wypełnienie celów danego programu wsparcia. Jednak czasem w kryteriach wyboru istnieje także odwołanie do pewnych ogólnych zasad.

Publikacja: 25.08.2017 06:00

Dotacje dla przedsiębiorców: Polityka zrównoważonego rozwoju w unijnych projektach

Foto: Fotolia.com

Dotacje unijne, w szczególności te, które trafiają do przedsiębiorców mają na celu rozwijać prowadzoną przez nich działalność, stymulując powstawanie nowych produktów (towarów, usług, procesów, technologii), pomagając w ich wprowadzaniu na rynek, rozszerzając rynki zbytu, w tym poprzez zagraniczną ekspansję. Kluczowe kryteria wyboru projektów odwołują się wówczas do takich właśnie celów, zobowiązując przedsiębiorców, np. do prowadzenia badań przemysłowych i prac rozwojowych, wdrażania ich wyników, oceniając poziom innowacyjności proponowanych i stosowanych przez nich rozwiązań.

Podstawowe reguły

Jednak obok tego funkcjonują kryteria dodatkowe, które odwołują się do pewnych ogólnych zasad wydatkowania środków unijnych, wspólnych, jeśli nawet nie dla wszystkich, to na pewno dla większości projektów. Zasady te wynikają z nadrzędnych reguł, na których w ogóle opiera się funkcjonowanie Unii Europejskiej. Do takich można zaliczyć dbałość o środowisko naturalne związane z zasadą zrównoważonego rozwoju oraz nakaz przestrzegania zasady równouprawnienia.

Ta pierwsza zasada często znajduje odzwierciedlenie w kryterium, które każe badać, czy dany projekt ma pozytywny wpływ (a w najgorszym razie co najmniej neutralny) na politykę zrównoważonego rozwoju. W tym miejscu może występować odwołanie do art. 8 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1303/2013 (patrz ramka), a tym samym do artykułów 11 i 191 traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Przywołany przepis rozporządzenia mówi bowiem o tym, że cele europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (m.in. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego) są osiągane w sposób zgodny z zasadą zrównoważonego rozwoju oraz unijnym wspieraniem celu zachowania, ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, zgodnie z art. 11 i art. 191 ust. 1 TFUE, z uwzględnieniem zasady „zanieczyszczający płaci".

Normy traktatu

Przywołany art. 11 wskazuje, że przy ustalaniu i realizacji polityk i działań Unii, w szczególności w celu wspierania zrównoważonego rozwoju, muszą być brane pod uwagę wymogi ochrony środowiska. Natomiast art. 191 ust. 1 precyzuje, że polityka Unii w dziedzinie środowiska przyczynia się do osiągania następujących celów:

- zachowania, ochrony i poprawy jakości środowiska,

- ochrony zdrowia ludzkiego,

- ostrożnego i racjonalnego wykorzystywania zasobów naturalnych,

- promowania na płaszczyźnie międzynarodowej środków zmierzających do rozwiązywania regionalnych lub światowych problemów w dziedzinie środowiska, w szczególności zwalczania zmian klimatu.

Proces weryfikacji

W jaki sposób weryfikowane jest to kryterium? Wskazówki mogą być zawarte w instrukcjach wypełniania wniosków lub przewodnikach przygotowanych dla potencjalnych beneficjentów przez instytucje zajmujące się organizacją konkursów (naborem wniosków) i oceną składanych aplikacji. Jeżeli takowe będą, warto je przestudiować przed przystąpieniem do przygotowania wniosku, aby wiedzieć, na co dana instytucja kładzie nacisk, a także na to, jakich wskaźników oczekuje. Wszystko dlatego, że oprócz podania informacji o pozytywnym wpływie danego projektu na środowisko, trzeba jeszcze udowodnić, że taki wpływ rzeczywiście będzie miał miejsce. A tym samym należy to jakoś zmierzyć, policzyć i pokazać takie obiektywne wskaźniki na wejściu, czyli przed podjęciem inwestycji oraz na wyjściu, po jej przeprowadzeniu.

Przykładowo, odwołując się do poradnika przygotowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (na potrzeby działania „Badania na rynek" programu „Inteligentny rozwój"), Agencja wyjaśnia, że w zakresie kryterium zrównoważonego rozwoju ocenie podlegają następujące aspekty:

- czy w ramach projektu realizowana jest co najmniej jedna z zasad 4R (reduce, reuse, recycle, repair),

- czy w ramach projektu wykazany został wpływ na inne aspekty środowiskowe (nie objęte zasadą 4R)

- czy aspekty środowiskowe projektu są odzwierciedlone we wskaźnikach projektu i szczegółowo uzasadnione.

Jak wynika z dotychczasowych doświadczeń PARP (na podstawie ocen wniosków złożonych w konkursach do działania „Badania na rynek") w ramach tego kryterium negatywnie zostały ocenione projekty, w których zawarto jedynie opis oddziaływania projektu na środowisko bez uwzględnienia wpływu projektu we wskaźnikach środowiskowych lub gdzie wskaźniki były nieadekwatne do planowanej inwestycji.

W tym kryterium ocenie podlega wpływ, jaki będzie mieć na środowisko projekt wnioskodawcy. W związku z tym konieczne jest szczegółowe uzasadnienie każdego zastosowanego wskaźnika. Wnioskodawca może sam określić wskaźniki potwierdzające pozytywny wpływ na środowisko lub wybrać je ze wspólnej listy wskaźników kluczowych.

Uwagi te powinni zapamiętać przedsiębiorcy i to nie tylko składający wnioski o dofinansowanie do Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, ale także do innych instytucji. Dostosowanie się do nich na pewno pomoże wypełnić kryterium pozytywnego wpływu projektu na zrównoważony rozwój.

Długa nazwa rozporządzenia

Przywołane w tekście rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1303/2013 ma następujący tytuł: Rozporządzenie ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006.

Co jeszcze jest sprawdzane

Istnieje wiele innych kryteriów, które występują przy ocenie niemal każdego projektu mającego otrzymać unijne dofinansowanie. W szczególności dotyczy to kryteriów formalnych, np. takich, które nakazują sprawdzić, czy podmiot składający wniosek należy do grupy uprawnionych (jest wskazany w grupie beneficjentów), czy wniosek został złożony w odpowiednim terminie, czy wartość wydatków kwalifikowanych (minimalna i/lub maksymalna) mieści się w wytycznych dla danego instrumentu wsparcia. Czy zastosowany został właściwy poziom dofinansowania. Wreszcie badane będzie zwykle to, czy zakres zaplanowanych wydatków jest adekwatny do celu i założeń projektu.

Oprócz tego typu kryteriów istnieją także kryteria merytoryczne, z których część może mieć charakter obligatoryjny, część fakultatywny. Kryteria merytoryczne w większym stopniu odnoszą się do istoty danego, konkretnego instrumenty wsparcia, z którego firma akurat pragnie skorzystać. Odpowiadają celom i założeniom takich narzędzi.

Nie powinno więc budzić wątpliwości, że w przypadku gdy celem danego działania jest wsparcie procesu prowadzenia badań i wdrażania innowacji, to kryteria będą się odwoływać do tego, czy zaplanowano takie badania, jaki jest ich zakres, czy nowe lub zmodernizowane produkty rzeczywiście można uznać za innowacyjne (w skali firmy, kraju, świata).

Część takich kryteriów może być oceniana metodą zerojedynkową (spełnia, nie spełnia kryterium), inne mogą być oceniane w skali, np. 0 pkt – projekt nie spełnia kryterium, 1 pkt – projekt spełnia kryterium w minimalnym stopniu, 2 pkt – projekt spełnia kryterium w umiarkowanym stopniu, 3 pkt – projekt spełnia kryterium w stopniu dostatecznym, 4 pkt – projekt spełnia kryterium w dużym stopniu, 5 pkt – projekt spełnia kryterium w doskonałym stopniu.

Dotacje unijne, w szczególności te, które trafiają do przedsiębiorców mają na celu rozwijać prowadzoną przez nich działalność, stymulując powstawanie nowych produktów (towarów, usług, procesów, technologii), pomagając w ich wprowadzaniu na rynek, rozszerzając rynki zbytu, w tym poprzez zagraniczną ekspansję. Kluczowe kryteria wyboru projektów odwołują się wówczas do takich właśnie celów, zobowiązując przedsiębiorców, np. do prowadzenia badań przemysłowych i prac rozwojowych, wdrażania ich wyników, oceniając poziom innowacyjności proponowanych i stosowanych przez nich rozwiązań.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona