Upadłość spółki uzasadnia obniżenie pensji menedżerów

Sędzia-komisarz może uznać część wynagrodzenia osób zarządzających spółką za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości. Jego kompetencji w tym zakresie nie ogranicza fakt, że ustalona pensja nie odbiega od rynkowej.

Publikacja: 24.08.2017 06:20

Upadłość spółki uzasadnia obniżenie pensji menedżerów

Foto: 123RF

Zarówno prawo upadłościowe, jak i prawo restrukturyzacyjne zawierają przepisy pozwalające na uznanie wynagrodzenia osób zarządzających działalnością dłużnika za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości lub masy sanacyjnej.

W postępowaniu sanacyjnym

W przypadku restrukturyzacji taka możliwość zachodzi tylko w razie otwarcia postępowania sanacyjnego (art. 305 Prawa restrukturyzacyjnego). Przepis pozwala na zakwestionowanie wynagrodzenia:

- reprezentanta dłużnika,

- pracownika dłużnika wykonującego zadania z zakresu zarządu przedsiębiorstwem, lub

- osoby świadczącej usługi związane z zarządem albo nadzorem nad przedsiębiorstwem dłużnika.

Co istotne, za bezskuteczną w stosunku do masy sanacyjnej może zostać uznane wynagrodzenie wypłacone przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego, jak i po tym dniu.

Z wyprzedzeniem...

W pierwszej sytuacji wynagrodzenie może być zakwestionowane jedynie w części i za okres nie dłuższy niż 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego. Przesłanką do wydania przez sędziego-komisarza postanowienia w tym przedmiocie jest okoliczność, że wynagrodzenie zastrzeżone w umowie o pracę, umowie o świadczenie usług lub w uchwale organu dłużnika jest rażąco wyższe od przeciętnego wynagrodzenia za tego rodzaju pracę lub usługi i nie jest uzasadnione nakładem pracy.

... lub po fakcie

W drugim przypadku wynagrodzenie może zostać uznane za bezskuteczne nawet w całości, jeżeli nie jest ono uzasadnione nakładem pracy z uwagi na objęcie zarządu przez zarządcę.

Powyższy przepis może zostać zastosowany przez sędziego-komisarza z urzędu lub na wniosek zarządcy. Wówczas sędzia-komisarz określa w postanowieniu wysokość wynagrodzenia odpowiednią do pracy wykonanej przez daną osobę, podlegającą zaspokojeniu z masy sanacyjnej.

Za bezskuteczne w stosunku do masy sanacyjnej, na podstawie art. 305 Prawa restrukturyzacyjnego, mogą zostać uznane także świadczenia przysługujące w związku z rozwiązaniem stosunku pracy lub umowy o świadczenie usług (a więc odprawy). Przy czym ograniczenie ich wysokości nie może naruszać przepisów powszechnie obowiązujących.

W razie upadłości

Podobne rozwiązania przewiduje art. 129 ustawy – Prawo upadłościowe. Różnica polega na tym, że w przypadku uznania za bezskuteczne wynagrodzenia sprzed złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, zakwestionowane wynagrodzenie nie może dotyczyć okresu dłuższego niż 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Naciągana wypłata

Cel tych przepisów nie budzi wątpliwości – mają zapobiegać drenowaniu podmiotów niewypłacalnych albo zagrożonych niewypłacalnością przez wygórowane wynagrodzenia kadry menedżerskiej lub osób pełniących funkcje nadzorcze. Oczywiste jest, że narażone na zastosowanie swoistej sankcji przewidzianej w ww. przepisach są w pierwszej kolejności przypadki, w których tuż przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości lub otwarcie postępowania sanacyjnego wynagrodzenie reprezentantów podmiotu znacząco wzrasta, mimo że nie jest to uzasadnione ani zwiększonym zakresem obowiązków, ani tym bardziej wynikami finansowymi podmiotu zarządzanego.

Szczególnym przypadkiem mogącym świadczyć o „wyprowadzaniu" środków spółki na rzecz jej zarządców jest występowanie powyższego zjawiska w konfiguracji, w której członkowie zarządu są jednocześnie wspólnikami spółki kapitałowej. Wówczas wypłata rażąco wygórowanego wynagrodzenia stanowi jednocześnie obejście zakazu wypłaty zysku wspólnikom w formie innej niż dywidenda.

Wycena kompetencji

Wątpliwości może budzić zastosowanie art. 305 Prawa restrukturyzacyjnego lub art. 129 Prawa upadłościowego do wynagrodzenia menedżerów spółki, kiedy ww. zdarzenia nie miały miejsca. Niewykluczone bowiem, że wynagrodzenie menedżerów spółki zostało ustalone na wysokim poziomie i decyzja w tym zakresie w żaden sposób nie była związana z problemami finansowymi spółki ani nakierunkowana na uszczuplenie jej środków. Po prostu, w ocenie spółki, praca menedżera, jego unikalne kompetencje, doświadczenie, zakres obowiązków przemawiają za takim poziomem wynagrodzenia. Porównując je jednak do wynagrodzeń wypłacanych w innych podmiotach, można wysnuć wniosek, że w znaczący sposób „odbiega ono od średniej".

Odwołując się do literalnego brzmienia omawianych przepisów, sędzia-komisarz także w takiej sytuacji może uznać część wynagrodzenia menedżera spółki za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości. ?

Nadwyżka do zwrotu

Jeżeli wynagrodzenie za okres przed otwarciem postępowania sanacyjnego lub wszczęcia postępowania upadłościowego zostało już wypłacone, to osoba pełniąca funkcje zarządcze lub nadzorcze ma obowiązek zwrócić do masy sanacyjnej/upadłości kwoty przewyższające wysokość wynagrodzenia uznaną przez sędziego-komisarza za odpowiadającą wartości wykonanej pracy lub usług. O tym obowiązku sędzia-komisarz orzeka w postanowieniu.

Zdaniem autorki

Katarzyna Kamińska, starszy prawnik w kancelarii Galt

Co do zasady sędzia-komisarz nie dysponuje stosowną wiedzą na temat poziomu wynagrodzeń, która pozwoliłaby mu oszacować, czy pensja menedżera została zawyżona. Co prawda może sięgać do raportów publikowanych przez firmy zajmujące się danym obszarem, ale i to może być zawodne. Na wysokość pensji reprezentanta spółki może bowiem wpływać w danej sytuacji wiele czynników, takich jak branża i region, w jakiej działa podmiot, a także innowacyjny profil działalności.

Porównanie wynagrodzenia danej osoby do poziomu zarobków osiąganych w branży nie musi zatem dać wymiernych wyników. Z tego względu, a także biorąc pod uwagę ratio legis omawianych przepisów, powinny mieć one zastosowanie tylko wówczas, gdy celem zastrzeżenia rażąco wygórowanego wynagrodzenia dla reprezentantów jest „wyprowadzenie środków" z danego podmiotu, a zatem działanie na szkodę wierzycieli. ?

Zarówno prawo upadłościowe, jak i prawo restrukturyzacyjne zawierają przepisy pozwalające na uznanie wynagrodzenia osób zarządzających działalnością dłużnika za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości lub masy sanacyjnej.

W postępowaniu sanacyjnym

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego