Uwaga na oszustów skupujących zadłużone spółki

„Zadłużoną spółkę kupię", takich ogłoszeń z numerem telefonu albo adresem e-mailowym jest bardzo dużo. Nabywca obiecuje przejęcie zobowiązań za opłatą. Nie ma przy tym znaczenia, czy są to niezapłacone faktury na rzecz kontrahentów, czy zobowiązania wobec ZUS i urzędu skarbowego.

Podejrzany proceder

Prawnicy spotykają się z przypadkami, gdzie zarząd za pozbycie się spółki z długami w wysokości 100 tys. zł musiał zapłacić od 15 do 20 tys. zł. W praktyce jednak takie transakcje nic nie dają, bo zarząd spółki ponosi pełną odpowiedzialność za długi przekraczające majątek firmy, jakie powstały w okresie jego działania. Nie ma przy tym znaczenia, czy taki dług ma charakter publiczny, czy cywilnoprawny.

Oszuści rekordziści figurują jako prezesi w 200, a nawet 350 spółkach. Nie mają żadnego majątku, a często nawet adresu zamieszkania. Dzięki temu komornik nie znajdzie u nich pieniędzy na zaspokojenie roszczeń wierzycieli. ZUS czy skarbówka, która chce ściągnąć zaległe składki czy podatki, szybko więc zwraca się z takimi roszczeniami do byłych władz spółki. Zgodnie z przepisami, jeśli takie długi przekroczą majątek spółki, zarząd powinien ogłosić jej upadłość. Jeśli tego nie zrobi, członkowie zarządu spłacają zadłużenie z własnej kieszeni.

– Przestrzegamy przed korzystaniem z takich cudownych ofert na pozbycie się długów, bo są po prostu nieskuteczne – mówi Radosław Milczarski z centrali ZUS w Warszawie. – Jeśli spółka wpadnie w tarapaty finansowe, lepiej przyjść do nas, gdzie specjalny doradca pomoże wyjść z zadłużenia. – Zaległe składki można rozłożyć na raty, co ułatwi wyjście z zadłużenia.

Gdy to się nie uda, członkowie zarządu próbują przed sądem zdjąć z siebie odpowiedzialność za takie zadłużenie, twierdząc, że postępowanie egzekucyjne zostało przeprowadzone niezgodnie z procedurą. Nie można było więc skutecznie przenieść na nich odpowiedzialności za długi. Sądy w takich procesach stają jednak po stronie organów publicznych. A prezes, który się przeliczył, dostaje do zapłacenia dług, który będzie mu wisiał nad głową do końca życia.

Szukanie majątku

W przypadku ZUS i skarbówki takie transakcje nie mają więc praktycznie znaczenia. Inaczej jest w przypadku kontrahentów spółki.

– Takie działanie utrudnia ściąganie należności na rzecz innych firm – zauważa prezes firmy zajmującej się windykacją, który chce pozostać anonimowy.

– Taki sposób na unikanie spłaty długów jest znany od lat. Był masowo stosowany w 2009 r., gdy w biznes uderzył kryzys gospodarczy. Ostatnio znowu odnotowujemy takie przypadki. Przez te wszystkie lata nic jednak się nie zmieniło i kolejne osoby wpadają w pułapkę zastawioną przez oszustów.

Sprzedaż zadłużonej spółki, by pozbyć się odpowiedzialności, to nie jest pomysł nowy. Dlatego przepisy prawa upadłościowego (art. 11 i 21) przewidują, że w razie niewypłacalności zarząd jest zobowiązany ogłosić upadłość. Inaczej jego członkowie przejmują odpowiedzialność za długi i mają obowiązek spłacić je z własnej kieszeni. Podstawę dochodzenia należności publicznoprawnych, czyli podatków i składek na ubezpieczenia społeczne, daje art. 116 ordynacji podatkowej.

– Zdarza się jednak, że sprzedaż zadłużonej spółki skutecznie utrudnia dochodzenie należności – tłumaczy prezes firmy windykacyjnej. – Skupujący długi nie podają żadnego adresu do korespondencji, a sądy rejestrowe bez skutku wymagają uzupełnienia tych informacji. Nawet jeśli uda się obciążyć odpowiedzialnością za długi poprzedni zarząd, okazuje się, że jego członkowie zdążyli już przepisać majątek na członków rodziny albo podstawione osoby. Taki majątek można odzyskać, ale to bardzo kosztowne i długotrwałe postępowanie. Wielu przedsiębiorców woli więc machnąć na to ręką. A biznes oszustów się kręci od lat i państwo na to nie reaguje.

Wzmocnienie sądów

Dobrym rozwiązaniem mogłoby być wzmocnienie sądów rejestrowych, które już teraz zgodnie z przepisami powinny pilnować kondycji finansowej spółek zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym. Służy temu np. coroczne składanie sprawozdań finansowych spółek. Jeśli wynika z nich, że dany podmiot ma długi, sąd może wymusić na nim postępowanie naprawcze.