Jakie uprawnienia i obowiązki ma komplementariusz a jakie akcjonariusz

Przystąpienie nowego komplementariusza polega na tym, że w tym charakterze wstępuje do spółki ktoś zupełnie nowy albo też następuje modyfikacja statusu wspólnika z dotychczasowego akcjonariusza na komplementariusza.

Publikacja: 14.07.2017 06:40

Jakie uprawnienia i obowiązki ma komplementariusz a jakie akcjonariusz

Foto: www.sxc.hu

W świetle art. 149 § 2 kodeksu spółek handlowych wykluczone jest wypowiedzenie umowy tej spółki przez akcjonariusza. Utrata członkostwa przez tego wspólnika w w/w podmiocie możliwa jest wyłącznie na skutek zbycia akcji (np. ich sprzedaży) bądź ich umorzenia. Przy czym, konieczne jest unicestwienie wszystkich należących do niego akcji. Natomiast gdy akcjonariusz posiada równocześnie status komplementariusza, to - jako komplementariusz - może on wypowiedzieć umowę spółki, jako akcjonariusz zaś - zbyć całość akcji (ewentualnie je umorzyć).

Tylko łączne dokonanie czynności

Tylko łączne dokonanie obu wskazanych czynności wywoła efekt w postaci definitywnego wystąpienia ze spółki. W przeciwnym wypadku w zależności od rodzaju czynności, tzn. unicestwienia akcji albo wypowiedzenia stosunku spółki (ewentualnie przeniesienia przez komplementariusza ogółu jego praw i obowiązków w spółce na inną osobę w trybie art. 10 § 1 – 3 k.s.h., co autorka pomija), osoba będąca akcjonariuszem – komplementariuszem bądź utraci status tylko akcjonariusza, bądź tylko komplementariusza.

Musi być w statucie

Jednoznacznie wskazuje to zatem, że jedynie komplementariusz może wypowiedzieć umowę spółki komandytowo – akcyjnej (dalej: S.K.A.). Warunkiem jest jednak, aby statut przewidywał taką możliwość. Stosuje się wówczas odpowiednio (tj. z uwzględnieniem zachodzących różnic) przepisy o spółce jawnej. Tak więc, jeżeli statut podmiotu zawarto na czas nieoznaczony, względnie na czas życia komplementariusza, a statut nie stanowi inaczej, pisemne oświadczenie o jego wypowiedzeniu składa się na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. Kieruje się je do wszystkich pozostałych wspólników (a więc również do akcjonariuszy) albo tylko tych komplementariuszy uprawnionych do reprezentacji spółki. Jeżeli umowę zawarto na czas oznaczony, to nie można jej wypowiedzieć, chyba że statut odmiennie reguluje tę kwestię.

Ewentualność wypowiedzenia umowy S.K.A. dotyczy sytuacji, gdy w podmiocie pozostają jeszcze inni komplementariusze. W przypadku mianowicie wypowiedzenia kontraktu spółki przez jedynego komplementariusza będzie to przesłanka rozwiązania spółki (przy założeniu, że statut nie stanowi inaczej).

Koniecznie trzeba się rozliczyć

Wystąpienie komplementariusza powoduje obowiązek rozliczenia się z nim w ostatnim dniu roku obrotowego, w którym upłynął termin wypowiedzenia. Wartość jego udziału kapitałowego oznacza się na podstawie osobnego bilansu uwzględniającego wartość zbywczą majątku podmiotu. Co do zasady rozliczenie następuje w pieniądzu, ale możliwa jest też wypłata w naturze - gdy tak stanowi statut. Przy czym, zwrot w naturze dokonywany jest zawsze, gdy rzecz została oddana spółce do korzystania. Jeśli wartość udziału kapitałowego jest ujemna, wspólnik ten zobligowany jest wyrównać spółce brakującą – przypadającą na niego – wartość. Ponadto uczestniczy on w zyskach i stratach tylko ze spraw jeszcze niezakończonych. Nie ma prawa prowadzenia spraw podmiotu, ale może żądać wyjaśnień i rachunków. Występujący komplementariusz ma również prawo do zysku i uczestniczy w stracie z końcem każdego roku obrotowego. Analogicznie należy obliczyć wartość udziału kapitałowego komplementariusza, będącego jednocześnie akcjonariuszem, w zakresie wkładów wniesionych poza kapitał zakładowy. Należy przyjąć, że w sytuacji, w której statut nie precyzuje dodatkowych warunków wypowiedzenia umowy przez komplementariusza i nie nakłada na niego np. obowiązku zbycia akcji na rzecz spółki lub osoby trzeciej (obowiązek ten byłby nie do wyegzekwowania w przypadku akcji na okaziciela), wówczas może on zatrzymać swoje akcje.

Przepis art. 65 k.s.h.- regulujący w/w zagadnienia dotyczące rozliczeń z występującym komplementariuszem albo komplementariuszem – akcjonariuszem ma wyłącznie dyspozytywny charakter, co oznacza, iż statut S.K.A. może zawierać odmienne postanowienia w tym zakresie.

- W jaki sposób nowy komplementariusz może wstąpić do S.K.A.?

W pierwszej kolejności taką ewentualność w ogóle musi dopuszczać statut spółki. W przeciwieństwie bowiem do akcjonariuszy możliwe jest całkowite zablokowanie przystąpienia do tego podmiotu nowego komplementariusza. To ograniczenie nie działa tylko wówczas, gdy w spółce są wyłącznie akcje na okaziciela. W sytuacji zaś, gdy pierwotne brzmienie statutu nie zawiera wzmianki o dopuszczalności przystąpienia do spółki nowego komplementariusza, a zaistnieje opcja jego przystąpienia, wtedy najpierw trzeba zmodyfikować statut (pomijam procedurę zmiany statutu). Przy czym, nie ma przeszkód, aby na tym samym walnym zgromadzeniu dotychczasowi komplementariusze wyrazili zgodę na zmianę statutu w opisanym zakresie i na przystąpienie nowego komplementariusza.

Przystąpienie nowego komplementariusza polega na tym, że w tym charakterze wstępuje do spółki ktoś zupełnie nowy albo też następuje modyfikacja statusu wspólnika z dotychczasowego akcjonariusza na komplementariusza.

Co trzeba zrobić

Niezbędne jest podjęcie następujących czynności:

- wyrażenie zgody na to przystąpienie przez wszystkich dotychczasowych komplementariuszy – sposób wyrażenia tej akceptacji nie został uregulowany. Istnieje więc ewentualność jej notarialnego zaprotokołowania w trakcie walnego zgromadzenia albo też wyartykułowania owej aprobaty w formie stosownego odrębnego, wydaje się, że również notarialnego, oświadczenia poza zgromadzeniem;

- złożenie przez nowego komplementariusza notarialnego (pod rygorem nieważności) oświadczenia o: przystąpieniu do S.K.A., aprobacie treści statutu i wartości jego wkładu/ów;

- podjęcie przez walne zgromadzenie notarialnej pod rygorem nieważności (i za zgodą wszystkich komplementariuszy (co jest oczywiste, bo ci dotychczasowi muszą przecież zaaprobować przystąpienie określonej osoby do spółki w charakterze komplementariusza, ten nowy natomiast akceptuje treść statutu uwzględniającą n/w informacje) również pod rygorem nieważności uchwały o zmianie statutu w zakresie: imienia i nazwiska albo nazwy nowego komplementariusza, jego siedziby, adresu albo adresu do korespondencji oraz oznaczenia jego wkładu/ów i jego/ich wartości.

- zgłoszenie wpisu nowego komplementariusza do KRS w ciągu 7 dni od daty podjęcia uchwały o zmianie statutu.

Gdy akcjonariusz staje się komplementariuszem, nie musi to oznaczać, że traci status akcjonariusza.

Trzeba wnieść wkład

Nowy komplementariusz powinien wnieść wkłady na inne - niż kapitał zakładowy - fundusze (jeżeli wniesie wkłady również na kapitał zakładowy, wówczas jednocześnie będzie akcjonariuszem). Gdy jednak nastąpiłoby umorzenie akcji, to wydaje się, że brak jest przeszkód, aby wkłady wniesione na kapitał zakładowy „zaliczyć" na wkłady komplementariusza na te inne fundusze. Wniesienie wkładu na kapitał zakładowy przez nowego komplementariusza pociąga za sobą obowiązek powzięcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego. Uzyskanie statusu komplementariusza przez akcjonariusza jest możliwe, gdy w spółce jest jeszcze co najmniej jeden akcjonariusz.

Za co odpowiedzialność

Nowy komplementariusz odpowiada także za zobowiązania S.K.A. istniejące w chwili wpisania go do KRS. Jeżeli zatem komplementariuszem stanie się dotychczasowy akcjonariusz, to odpada, w konsekwencji, wyrażona w art. 135 k.s.h., generalna zasada braku jego odpowiedzialności za w/w zobowiązania spółki.

Postanowienia statutu niezgodne z dyspozycją art. 136 k.s.h. (stanowiącego o zasadach przystąpienia do S.K.A. nowego komplementariusza) nie wywołują żadnych skutków prawnych wobec osób trzecich, a ewentualnie tylko w stosunkach wewnętrznych (jeżeli tak stanowi statut).

Statut S.K.A. może przewidywać, iż warunkiem przystąpienia do niej będzie spełnienie przez nowego komplementariusza dodatkowych przesłanek, np. posiadanie kierunkowego wykształcenia.

- W jaki sposób pozbawić komplementariusza prawa reprezentowania S.K.A. wbrew jego sprzeciwowi?

S.K.A. reprezentują komplementariusze. Ewentualne ujęcie tego prawa zaś może mieć charakter dobrowolny bądź przymusowy, a także pierwotny lub następczy. Z pierwotnym mamy do czynienia wówczas, gdy komplementariusz wyraził zgodę na odebranie mu tego uprawnienia w pierwszej wersji statutu. Jest zatem dobrowolne. Następcze natomiast, czyli na późniejszym etapie trwania spółki - pociąga za sobą konieczność zmiany statutu podmiotu i wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy. Jeżeli wspólnik zaakceptował pozbawienie go prawa reprezentacji, zmiana statutu jest skuteczna. W przeciwnym razie powinien on zgłosić sprzeciw wobec podjętej uchwały do protokołu walnego zgromadzenia albo, gdy np. nie był na nim obecny, w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Przy czym, w tej drugiej opcji, na złożenie sprzeciwu ma maksymalnie 1 miesiąc od daty powzięcia uchwały. Sprzeciw niweczy uchwałę o pozbawieniu komplementariusza prawa reprezentacji i zmianę statutu, chyba że spółka w jego następstwie wystąpi ze stosownym powództwem (o ujęcie komplementariuszowi prawa reprezentacji) do sądu rejonowego (przy wartości przedmiotu sporu do 75 tys. zł) lub okręgowego (jeżeli w.p.s. przekracza 75 tys. zł) – sądu gospodarczego właściwego dla siedziby podmiotu, a pozew zostanie uwzględniony.

Z mocy prawomocnego orzeczenia

Jedyną drogą do odjęcia komplementariuszowi prawa reprezentacji, który się temu sprzeciwił, jest zatem prawomocne orzeczenie sądu gospodarczego. Przy czym, pozbawienie prawa reprezentacji na podstawie wyroku może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów. K.s.h. nie definiuje jednak tego pojęcia ani nie zawiera choćby przykładowego wyliczenia owych istotnych przyczyn. Orzecznictwo także milczy na ten temat. Nie ma przeszkód, aby katalog tych przesłanek umieścić w statucie spółki. Nie jest on jednak wiążący dla sądu, który o tym, czy zaistniał w/w ważny powód rozstrzyga na podstawie okoliczności konkretnej sprawy.

Zwolnienie z odpowiedzialności

Odebranie komplementariuszowi z mocy prawomocnego orzeczenia prawa reprezentacji podmiotu, wbrew jego sprzeciwowi, zwalnia tego wspólnika od odpowiedzialności osobistej za zobowiązania podmiotu powstałe od chwili wykreślenia go z KRS jako osoby umocowanej do dokonywania w imieniu spółki czynności prawnych. Jeżeli zaś zgłoszono sprzeciw, który zniweczył uchwałę o zmianie statutu i pozbawieniu komplementariusza prawa do reprezentacji podmiotu albo, gdy wyraził on zgodę (w pierwotnym brzmieniu statutu bądź w wyniku jego zmiany) na ujęcie mu prawa reprezentacji, okoliczności te nie powodują żadnej zmiany w sferze jego odpowiedzialności za długi wobec osób trzecich, nadal jest więc ona osobista, nieograniczona, solidarna oraz subsydiarna.

Postanowienia statutu niezgodne z dyspozycją art. 137 k.s.h. (stanowiącego o reprezentacji S.K.A.) nie wywołują żadnych skutków prawnych wobec osób trzecich, a ewentualnie tylko w stosunkach wewnętrznych (jeżeli tak stanowi statut).

—Anna Borysewicz adwokat

Podstawa prawna:

- art. 10 § 1–3, a nadto 22 § 2, art. 61, 65 w zw. z art. 126 § 1 pkt 1, a także art. 130 pkt 4 i 7, art. 125, 131–132, 135-137, 139, 146 § 2 pkt 8, art. 148 § 1 pkt 4 oraz art. 149 ustawy z 15 września 2000r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 2260);

- art. 73 § 2 oraz art. 77 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tj. DzU z 2017 r. poz. 459) w zw. z art. 2 ustawy z 15 września 2000r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2016r. poz. 2260),

- art. 22 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 996),

- art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy z 24 maja 1989r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (tekst jedn. DzU z 2016r., poz. 723),

- art. 16, 17 pkt 4 oraz art. 40 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. DzU z 2017r. poz. 768).

W świetle art. 149 § 2 kodeksu spółek handlowych wykluczone jest wypowiedzenie umowy tej spółki przez akcjonariusza. Utrata członkostwa przez tego wspólnika w w/w podmiocie możliwa jest wyłącznie na skutek zbycia akcji (np. ich sprzedaży) bądź ich umorzenia. Przy czym, konieczne jest unicestwienie wszystkich należących do niego akcji. Natomiast gdy akcjonariusz posiada równocześnie status komplementariusza, to - jako komplementariusz - może on wypowiedzieć umowę spółki, jako akcjonariusz zaś - zbyć całość akcji (ewentualnie je umorzyć).

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Konsumenci
Uwaga na truskawki z wirusem i sałatkę z bakterią. Ostrzeżenie GIS
Praca, Emerytury i renty
Wolne w Wielki Piątek - co może, a czego nie może zrobić pracodawca
Sądy i trybunały
Pijana sędzia za kierownicą nie została pouczona. Sąd czeka na odpowiedź SN
Sądy i trybunały
Manowska pozwała Bodnara, Sąd Najwyższy i KSSiP. Żąda dużych pieniędzy
Konsumenci
Bank cofa się w sporze z frankowiczami. Punkt dla Dziubaków