Drobni dostawcy lub kupcy zyskują nową ochronę przed konkurencją

12 lipca w życie wchodzą przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej. Ma ona zapobiegać sytuacjom, w których silniejszy partner handlowy wymuszałby na kontrahentach niekorzystne dla nich zapisy umowne, w tym dotyczące np. warunków dostawy.

Publikacja: 30.06.2017 06:30

Drobni dostawcy lub kupcy zyskują nową ochronę przed konkurencją

Foto: Fotolia.com

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi została przygotowana przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jej celem jest m.in. wyeliminowanie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach pomiędzy przedsiębiorcami działającymi w branży rolno-spożywczej.

Co jest zakazane

Zgodnie z art. 1 określa ona zasady i tryb przeciwdziałania, w celu ochrony interesu publicznego, praktykom nieuczciwie wykorzystującym przewagę kontraktową przez nabywców produktów rolnych lub spożywczych lub dostawców tych produktów, jeżeli to wykorzystywanie wywołuje lub może wywołać skutki na terytorium Polski. Jak wynika z tego przepisu, duże firmy wytwórcze, przetwórcze, zajmujące się skupem lub dystrybucją produktów rolno-spożywczych nie muszą się czuć zagrożone.

Istnienie przewagi kontraktowej nie jest zakazane. To, że na rynku istnieją większe i mniejsze przedsiębiorstwa, różniące się potencjałem, jest przecież zjawiskiem naturalnym. Zakazane jest natomiast nieuczciwe wykorzystywanie tej przewagi, o czym w sposób niebudzący wątpliwości mówi art. 6 (zakazane jest nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej nabywcy względem dostawcy oraz dostawcy względem nabywcy).

Dominacja na rynku

Z kolei zgodnie z art. 7, przewagą kontraktową w rozumieniu ustawy jest sytuacja nabywcy względem dostawcy, w której dla dostawcy nie istnieją wystarczające i faktyczne możliwości zbycia produktów rolnych lub spożywczych do innych nabywców oraz występuje znaczna dysproporcja w potencjale ekonomicznym na korzyść nabywcy, albo dostawcy względem nabywcy, w której dla nabywcy nie istnieją wystarczające i faktyczne możliwości nabycia produktów rolnych lub spożywczych od innych dostawców oraz występuje znaczna dysproporcja w potencjale ekonomicznym na korzyść dostawcy. Wykorzystywanie przewagi kontraktowej jest nieuczciwe, jeżeli jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i zagraża istotnemu interesowi drugiej strony albo narusza taki interes.

W myśl ust. 3 cytowanego artykułu, nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej polega w szczególności na:

- nieuzasadnionym rozwiązaniu umowy lub zagrożeniu rozwiązaniem umowy,

- przyznaniu wyłącznie jednej stronie uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia,

- uzależnianiu zawarcia lub kontynuowania umowy od przyjęcia lub spełnienia przez jedną ze stron innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy,

- nieuzasadnionym wydłużaniu terminów płatności za dostarczone produkty rolne lub spożywcze.

Ponieważ przepisy stale posługują się terminami dostawcy i nabywcy warto przybliżyć ich znaczenie. Zostały one zdefiniowane na potrzeby ustawy w art. 5 i oznaczają:

- dostawca – przedsiębiorca, który wytwarza lub przetwarza produkty rolne lub spożywcze lub odpłatnie zbywa je nabywcy,

- nabywca – przedsiębiorca, który bezpośrednio lub pośrednio nabywa od dostawcy produkty rolne lub spożywcze w celu ich sprzedaży, odsprzedaży lub przetworzenia.

Definicja przedsiębiorcy

Za przedsiębiorcę uznaje się każdy podmiot, który jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. A zatem będzie to przedsiębiorca w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, a także:

- osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizująca lub świadcząca usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,

- osoba fizyczna wykonująca zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadząca działalność w ramach wykonywania takiego zawodu,

- osoba fizyczna, która posiada kontrolę, w rozumieniu pkt 4, nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji,

- związek przedsiębiorców.

Ustawa może więc mieć zastosowanie np. do relacji pomiędzy rolnikiem a firmą przetwórczą skupującą produkty rolne. Pomiędzy nim a hurtownią lub siecią sklepów zajmującą się dalszą dystrybucją wytwarzanych przez niego produktów. Może także mieć zastosowanie, gdy nieuczciwa będzie współpraca np. pomiędzy lokalną przetwórnią owoców i warzyw i lokalną lub regionalną hurtownią. Przy tym nie jest z góry powiedziane, który z tych podmiotów będzie posiadać przewagę kontraktową.

Ponadto ustawa może zostać zastosowana do umów nabycia produktów rolnych lub spożywczych (z wyłączeniem dostaw bezpośrednich) zawieranych między nabywcami tych produktów a ich dostawcami, jeżeli:

- łączna wartość obrotów między nimi w roku wszczęcia postępowania w sprawie praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową lub w którymkolwiek z 2 lat poprzedzających rok wszczęcia postępowania przekracza 50 tys. zł oraz

- obrót nabywcy albo dostawcy, który stosował praktykę nieuczciwie wykorzystującą przewagę kontraktową, a w przypadku gdy należy on do grupy kapitałowej, obrót tej grupy, w roku poprzedzającym rok wszczęcia postępowania, przekracza 100 mln zł.

Możliwość skargi

Zgodnie z art. 11 każdy przedsiębiorca może zgłosić prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, na piśmie, zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania wobec niego praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową. Zawiadomienie takie powinno zawierać:

- wskazanie podmiotu, któremu jest zarzucane stosowanie praktyki nieuczciwie wykorzystującej przewagę kontraktową,

- opis stanu faktycznego będącego podstawą zawiadomienia,

- uprawdopodobnienie naruszenia przepisów ustawy,

- dane identyfikujące zgłaszającego zawiadomienie.

Ponadto do zawiadomienia dołącza się wszelkie dokumenty, które mogą stanowić dowód naruszenia przepisów ustawy.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora: m.koltuniak@rp.pl

UOKIK wyjaśnia

Na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów można znaleźć odpowiedzi na dziesięć najczęściej zadawanych pytań o praktyczne stosowanie nowych przepisów. Poniżej prezentujemy kilka z nich.

- Kiedy mamy do czynienia z przewagą kontraktową?

Przewaga kontraktowa występuje, jeżeli między odbiorcą i nabywcą istnieje znaczna dysproporcja w potencjale ekonomicznym i jednocześnie słabsza ze stron nie ma wystarczających możliwości sprzedaży lub kupna produktów rolnych lub spożywczych od innych przedsiębiorców. Należy przy tym pamiętać, że posiadanie przewagi kontraktowej nie jest zakazane, niedozwolone jest jej nieuczciwe wykorzystywanie.

- Kiedy sprawą będzie mógł zająć się UOKiK?

Urząd może interweniować wówczas, gdy łączna wartość obrotów między dostawcą a odbiorcą w którymkolwiek z 2 lat poprzedzających rok wszczęcia postępowania przekroczyła 50 tys. zł oraz obrót nabywcy lub dostawcy, który stosuje praktykę, w roku poprzedzającym rok wszczęcia postępowania przekroczył 100 mln zł.

- Jakie sankcje może nałożyć urząd?

UOKiK może nałożyć karę za wykorzystywanie przewagi kontraktowej w maksymalnej wysokości 3 proc. obrotu przedsiębiorcy osiągniętego w roku poprzedzającym rok nałożenia kary.

- Czy ustawa dotyczy relacji dostawca-sieć restauracji?

Tak, ale tylko jeżeli przedmiotem dostaw jest produkt rolny lub spożywczy. Do restauracji dostarcza się bowiem także inne towary, np. serwetki, czy talerze, które nie podlegają ustawie.

- Co w świetle ustawy uznawane jest za produkt rolny i spożywczy?

Są to środki spożywcze, czyli jakiekolwiek substancje lub produkty przeznaczone do spożycia przez ludzi. Mogą to być produkty: przetworzone (np. konserwy, dżemy, wędliny, cukier), częściowo przetworzone (np. surowe produkty powstające w wyniku uboju i rozbioru zwierząt, w tym półtusze wieprzowe), nieprzetworzone (np. świeże warzywa, owoce, mięso). Do środków spożywczych zalicza się także napoje, gumę do żucia i wszelkie substancje (łącznie z wodą), świadomie dodane do żywności podczas jej wytwarzania, przygotowania lub obróbki. Natomiast środkami spożywczymi nie są np. pasze, tytoń i rośliny przed dokonaniem zbiorów.

- Kiedy przewagę kontraktową może posiadać dostawca?

Przykładem jest przedsiębiorca, który działa na dużą skalę i jest jedynym wytwórcą danego produktu na określonym obszarze. Nabywca natomiast nie może kupić tego towaru od innego dostawcy.

Więcej informacji można znaleźć na stronie www.przewagakontraktowa.uokik.gov.pl.

Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Nieruchomości
Odszkodowanie dla Agnes Trawny za ziemię na Mazurach. Będzie apelacja
Sądy i trybunały
Wymiana prezesów sądów na Śląsku i w Zagłębiu. Nie wszędzie Bodnar dostał zgodę
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego