Ma być więcej przyjaznej interpretacji przepisów dla biznesu

Uregulowanie wprost, w samej ustawie, domniemania uczciwości przedsiębiorcy pozytywnie wpłynie na treść rozstrzygnięć w sprawach przedsiębiorców. Kwestią praktyki stosowania nowych przepisów pozostaje sposób, w jaki urzędnicy podejdą do tej regulacji.

Publikacja: 22.06.2018 06:50

Ma być więcej przyjaznej interpretacji przepisów dla biznesu

Foto: Fotolia.com

W ramach Konstytucji Biznesu 30 kwietnia 2018 roku weszła w życie nowa ustawa – Prawo przedsiębiorców – zastępująca dotychczasową ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Konstrukcyjnie Prawo przedsiębiorców zawiera wiele podobieństw do poprzednio obowiązującej regulacji, występują jednak między nimi zasadnicze różnice. Jedną z istotniejszych nowości wprowadzonych w Prawie przedsiębiorców są z pewnością przepisy dotyczące tworzenia przyjaznego otoczenia prawnego przedsiębiorcy m.in. poprzez wprowadzenie szczególnych zasad interpretacji przepisów w sprawach przedsiębiorców oraz regulujące instytucję rzecznika małych i średnich przedsiębiorców.

Sprawdź: interpretacje podatkowe

Ważne domniemanie

Zgodnie z art. 10 ust. 1 Prawa przedsiębiorców organ w swoich działaniach ma kierować się zasadą zaufania do przedsiębiorcy, zakładając, że działa on zgodnie z prawem, uczciwie oraz z poszanowaniem dobrych obyczajów. Na pierwszy rzut oka może wydawać się, że przepis ten posiada wyłącznie programowy charakter, ustanawiając jedynie ogólną zasadę i nie nakładając na organ stosujący prawo żadnych obowiązków wobec przedsiębiorcy. Wydaje się jednak, że uregulowanie wprost, w samej ustawie, domniemania uczciwości przedsiębiorcy pozytywnie wpłynie na treść rozstrzygnięć w sprawach przedsiębiorców. Kwestią praktyki stosowania nowych przepisów pozostaje sposób, w jaki urzędnicy podejdą do powyższej regulacji.

Wątpliwości na korzyść przedsiębiorców

W tym samym art. 10 w ust. 2 ustawodawca wprowadził kolejną istotną regulację, którą można nazwać zasadą rozstrzygania wątpliwości faktycznych na rzecz przedsiębiorców. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w tym zakresie pozostają niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego, organ rozstrzyga je na korzyść przedsiębiorcy. Tego przepisu nie stosuje się w trzech wymienionych w ustawie przypadkach:

- jeżeli w postępowaniu uczestniczą podmioty o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich;

- odrębne przepisy wymagają od przedsiębiorcy wykazania określonych faktów;

- wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego.

Omawiany przepis bardzo przypomina art. 81a Kodeksu postępowania administracyjnego wprowadzony nowelizacją k.p.a. z 1 czerwca 2017 roku. Przy interpretacji treści normatywnej tego przepisu można się zatem posłużyć praktyką stosowania k.p.a. Wprowadzony przepis ma zagwarantować, że w momencie powstania wątpliwości co do stanu faktycznego ustalonego w postępowaniu dowodowym organ powinien rozpatrzyć je na korzyść przedsiębiorcy, będącego stroną postępowania. Zasada rozstrzygania wątpliwości faktycznych dotyczy ograniczonego zakresu postępowań, to jest takich, których przedmiotem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia. Należy pamiętać, że przepis powyższy powinien mieć zastosowanie jedynie wtedy, gdy w postępowaniu powstaną wątpliwości nie dające się usunąć w żaden inny sposób. Nie może on zatem stanowić alternatywy dla przeprowadzenia wnikliwego postępowania dowodowego.

Kolejnym przepisem, nakazującym korzystną dla przedsiębiorcy interpretację jest art. 11 ust. 1 Prawa przedsiębiorców. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli wymaga tego ważny interes publicznym w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego. Przepis powyższy dotyczy wątpliwości w zakresie wykładni prawa wprowadzając zasadę przyjaznej interpretacji przepisów (in dubio pro libertate), przy czym należy przyjąć, że chodzi zarówno o przepisy materialne (ustanawiające prawa i obowiązki) jak i procesowe (proceduralne). W praktyce zdarza się bowiem nierzadko, że treść przepisu jest niejasna, a za pomocą przyjętych zasad wykładni nie sposób jest tej niejasności rozstrzygnąć, np. możliwe jest przyjęcie dwóch, zgoła odmiennych treści przepisu. W takim wypadku ustawodawca nakazuje stosować wykładnię korzystną dla przedsiębiorcy, z ograniczeniem wskazanym powyżej.

Uzupełnieniem tych zasad jest art. 12 Prawa przedsiębiorców, zgodnie z którym organ ma prowadzić postępowanie w sposób budzący zaufanie przedsiębiorców do władzy publicznej, kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania. Dodatkowo w art. 14 ustawodawca wprowadził zasadę, że organ bez uzasadnionej przyczyny nie odstępuje od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym. Ta ostatnia zasada nakłada na organ, w razie odstąpienia w danej sprawie od przyjętej linii interpretacyjnej, obowiązek wykazania w uzasadnieniu decyzji, poprzez szczególnie dogłębną analizę i argumentację prawną, przyczyn odstąpienia od niej. Należy jednak pamiętać, że dotyczy to takiego samego (a nie tylko podobnego) stanu faktycznego i prawnego w sprawie rozstrzyganej i w sprawach będących podstawą ustalenia danej linii interpretacyjnej.

Rzecznik pomoże

Prawo przedsiębiorców wprowadza nową instytucję – rzecznika małych i średnich przedsiębiorców. Zgodnie z nowymi przepisami rzecznik stoi na straży praw mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców. Szczegółowy zakres działania rzecznika reguluje odrębna ustawa z 6 marca 2018 roku o rzeczniku małych i średnich przedsiębiorców. Rzecznik powoływany jest przez prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki, a jego kadencja trwa 6 lat od daty powołania. Rzecznik ma być z założenia apolityczny – nie może należeć do partii politycznej, zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem naukowo-dydaktycznego czy prowadzić działalności niedającej się pogodzić z obowiązkami i godnością urzędu. Do zadań rzecznika należy m.in.:

? opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących interesów przedsiębiorców oraz zasad podejmowania, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

? pomoc w organizacji mediacji między przedsiębiorcami a organami administracji publicznej,

? współpraca z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i zawodowymi, do których celów statutowych należy ochrona praw przedsiębiorców.

W zakresie ochrony praw przedsiębiorców rzecznik może m.in.:

? występować do właściwych organów z wnioskami o  odjęcie inicjatywy ustawodawczej albo wydanie lub zmianę innych aktów normatywnych w sprawach dotyczących działalności gospodarczej,

? występować do właściwych organów z wnioskiem o wydanie objaśnień prawnych, o których mowa w Prawie przedsiębiorców, jeśli przepisy będące przedmiotem wniosku budzą wątpliwości w praktyce lub ich stosowanie wywołało rozbieżności w rozstrzygnięciach wydawanych przez właściwy organ administracji publicznej,

? występować do NSA z wnioskami o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych.

Podjęcie czynności przez rzecznika następuje z urzędu lub na wniosek, z którym mogą wystąpić przedsiębiorcy lub organizacje przedsiębiorców. Organy, organizacje i instytucje publiczne, do których zwróci się rzecznik są obowiązane z nim współdziałać i udzielać mu pomocy.

Szczególnie istotne w praktyce może okazać się uprawnienie rzecznika do żądania wydania objaśnień prawnych przez właściwych ministrów oraz organy upoważnione do opracowywania i przedkładania Radzie Ministrów projektów aktów prawnych. Instytucja objaśnień prawnych, wprowadzona Prawem przedsiębiorców, polega na wyjaśnianiu przez upoważnione organy przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie lub zakończenie działalności gospodarczej, w ujęciu praktycznego stosowania tych przepisów, przy uwzględnieniu w szczególności orzecznictwa sądów, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jest to zatem forma oficjalnej wykładni, która co prawda nie ma charakteru interpretacji ogólnej, jednak może okazać się niezwykle pomocna przedsiębiorcom w codziennej praktyce gospodarczej. Objaśnienia prawne są zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej odpowiedniego organu lub urzędu, zatem będą ogólnie dostępne.

—Piotr Pawłowski jest radcą prawnym

Karolina Durbacz prawnik

Wprowadzone w ramach Konstytucji biznesu przepisy mają, w założeniu, tworzyć bardziej przyjazne środowisko prawne przedsiębiorców. Nowe regulacje stanowią z pewnością krok w dobrą stronę, jednak to od organów stosujących prawo będzie zależeć, czy faktycznie przedsiębiorcy skorzystają na nich w odpowiednim stopniu. Duży znak zapytania należy postawić przy rzeczniku małych i średnich przedsiębiorców. Jego uprawnienia są dość szerokie, jednak kluczowy będzie wybór właściwej osoby, która w aktywny sposób wesprze biznes korzystając z ustawowych możliwości.

W ramach Konstytucji Biznesu 30 kwietnia 2018 roku weszła w życie nowa ustawa – Prawo przedsiębiorców – zastępująca dotychczasową ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Konstrukcyjnie Prawo przedsiębiorców zawiera wiele podobieństw do poprzednio obowiązującej regulacji, występują jednak między nimi zasadnicze różnice. Jedną z istotniejszych nowości wprowadzonych w Prawie przedsiębiorców są z pewnością przepisy dotyczące tworzenia przyjaznego otoczenia prawnego przedsiębiorcy m.in. poprzez wprowadzenie szczególnych zasad interpretacji przepisów w sprawach przedsiębiorców oraz regulujące instytucję rzecznika małych i średnich przedsiębiorców.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego