Nowe zasady wydawania zezwoleń na prowadzenie apteki: Przyszłość aptecznego biznesu

Nowelizująca Prawo farmaceutyczne wejdą w życie 25 czerwca 2017 roku ( Dz.U. z 2017 r. poz.1015) . Niosą one za sobą istotne zmiany dla podmiotów planujących otwierać w przyszłości apteki ogólnodostępne oraz tych, które już je prowadzą. W tym kontekście niezmiernie ważne stało się przygotowanie planu sukcesji, aby ustrzec się przed utratą zezwolenia na prowadzenie apteki. Nowego można już nie otrzymać.

Nowelizacja od początku budziła wiele emocji. Z jednej strony wskazywano, że proponowane zmiany spowodują powrót aptek w ręce polskich farmaceutów, z drugiej – że tak głęboka ingerencja w rynek apteczny zamrozi go na lata, a zasady rynkowej konkurencji nie będą już chroniły pacjentów przed podwyższaniem cen leków.

Ograniczenia dla nowych aptek

Od chwili wejścia w życie nowelizacji, obostrzeniu ulegną ograniczenia w wydawaniu zezwoleń na prowadzenie apteki ogólnodostępnej. W myśl wprowadzonych przepisów zezwolenie nie zostanie wydane, jeżeli na jedną aptekę w danej gminie będzie przypadać średnio więcej niż 3 tys. mieszkańców, a odległość planowanej inwestycji od najbliższej apteki ogólnodostępnej będzie mniejsza niż 500 metrów (kryterium geograficzno – demograficzne). Jednocześnie ograniczony został krąg potencjalnych form prowadzenia działalności aptecznej. W dotychczasowym stanie prawnym istniała w tym zakresie duża swoboda, a apteka mogła być prowadzona zarówno w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, jak również w formie spółek prawa handlowego, Nie istniał przy tym wymóg, by apteka prowadzona była przez farmaceutę, który musiał być jedynie kierownikiem apteki. Po wejściu w życie przepisów, możliwymi formami prowadzenia apteki będzie jednoosobowa działalność, spółka jawna lub partnerska, przy czym wymagane będzie posiadanie statusu czynnego farmaceuty, zarówno przez indywidualnego przedsiębiorcę, jak również przez wszystkich wspólników lub partnerów spółki wnioskującej o wydanie zezwolenia. Bez znaczenia pozostaje przy tym fakt, że spółka zatrudnia kierownika – farmaceutę, gdyż wymóg ten zachowuje aktualność w nowej regulacji. Nowe przepisy mają także ograniczyć skupianie w jednych rękach większej liczby aptek. Zgodnie z nowelizacją, właściwy wojewódzki inspektor farmaceutyczny odmówi wydania zezwolenia podmiotowi posiadającemu cztery lub więcej aptek bezpośrednio lub pośrednio (poprzez podmioty kontrolowane albo spółki, w których jest wspólnikiem). Niewątpliwie zatem znacznie trudniejsze będzie uzyskanie zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej na mocy wprowadzonych przepisów, które wejdą w życie w ciągu 30. dni od momentu ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw. Nie dziwi zatem fakt, iż wojewódzkie inspektoraty farmaceutyczne przeżywają oblężenie wniosków o wydanie zezwolenia na dotychczasowych zasadach.

Co z sukcesją

Zgodnie z treścią nowej ustawy, zezwolenia wydane przed wejściem w życie zachowują moc. Problemy zaczynają się w sytuacji próby sprzedaży przedsiębiorstwa, przekształcenia spółki prowadzącej aptekę, czy w przypadku śmierci osoby prowadzącej działalność apteczną. Tego typu sytuacje mogą bowiem rodzić negatywne skutki, z utratą zezwolenia włącznie. Warto zatem przygotować plan sukcesji przedsiębiorstwa, by skutecznie uniknąć tych zagrożeń.

Przepisy stanowią, iż zezwolenie na prowadzenie apteki wygasa w przypadku:

· śmierci indywidualnego przedsiębiorcy,

· rezygnacji z prowadzonej działalności,

· likwidacji spółki prowadzącej aptekę,

· na mocy nowelizacji – przekształcenia podmiotu prowadzącego aptekę w spółkę inną niż jawną lub partnerską, w której wszyscy wspólnicy lub partnerzy są farmaceutami.

W myśl ustawy zmieniającej nie mają bowiem zastosowania do działalności aptecznej przepisy kodeksu spółek handlowych dotyczące tzw. sukcesji uniwersalnej, tj. przejścia wszelkich praw i obowiązków, w tym uprawnień, takich jak koncesje i zezwolenia w przypadku przekształcenia, połączenia lub podziału spółek prawa handlowego.

Wciąż jednak aktualność zachowają zezwolenia wydane na gruncie dotychczasowych przepisów, a postępowania wszczęte przed wejściem w życie nowelizacji będą rozpoznawane na starych zasadach.

Przykładowo, apteka prowadzana obecnie w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, po wejściu w życie nowelizacji:

· będzie mogła być nadal prowadzona przez dotychczasowych właścicieli,

· jej udziały będą mogły być zbywane w sposób dowolny również na rzecz osób, które nie są farmaceutami,

· nie będzie w żaden sposób zagrożona w wypadku śmierci udziałowców.

Po śmierci właściciela

Ustawodawca przewiduje wyjątek od skutku w postaci wygaśnięcia zezwolenia w przypadku śmierci przedsiębiorcy farmaceutycznego prowadzącego działalność jednoosobowo. Zezwolenie nie wygaśnie, jeżeli choć jeden ze spadkobierców spełniał ustawowe wymagania, tj. prowadził działalność gospodarczą i posiadał status farmaceuty. W takiej sytuacji spadkobiercy spełniający te wymagania mają obowiązek złożyć wniosek o aktualizację danych na zezwoleniu w terminie 12. miesięcy od chwili śmierci spadkodawcy. W przeciwnym wypadku zezwolenie ostatecznie wygaśnie.

Sprzedaż apteki

Nowelizacja umożliwia przeniesienie apteki na podmiot trzeci. W myśl nowych przepisów zezwolenie zostanie przeniesione na nabywcę całej apteki tyko w sytuacji, gdy:

· nabywca będzie spełniał warunki ustawowe – odpowiednią formę organizacyjną, status farmaceuty;

· adres apteki nie ulegnie zmianie.

W przypadku niespełnienia wymagań, zezwolenie wygaśnie w chwili przeniesienia przedsiębiorstwa.

Trudno w tym momencie przewidzieć skutki wprowadzonej ustawy, z uwagi na doniosły charakter zmian. Niezależnie jednak od tego, stworzenie planu sukcesji jest rozsądnym posunięciem dla każdego przedsiębiorcy, nie tylko pod kątem przekazania biznesu sukcesorom, ale również ewentualnej sprzedaży. Lepiej przygotować się na każdą ewentualność, niż podejmować doraźne kroki. W branży farmaceutycznej jest to tym bardziej widoczne, że błędne decyzje mogą skutkować utratą uprawnień stanowiących podstawę działalności apteki na rynku.

Monika Błońska, radca prawny w Departamencie Doradztwa Podatkowego i Prawnego w Kancelarii Prawno-Podatkowej Mariański Group