- Jestem właścicielem firmy budowlanej. Nie zapłaciłem w terminie faktury na rzecz przedsiębiorcy X, który sprzedał mi materiały budowlane za kwotę 10 tys. zł. On zaś, nie oddał mi, w ustalonym czasie, pożyczki w wysokości 13 tys. zł. Dodam, że żadna z tych należności nie jest przedawniona. Zamierzam potrącić swoją wierzytelność w wysokości 13 tys. zł z wierzytelnością przedsiębiorcy X w kwocie 10 tys. zł. Czy przed wysłaniem oświadczenia o potrąceniu, muszę wezwać X do zwrotu 13 tys. zł, wyznaczając mu określony czas na spełnienie owego żądania? – pyta czytelnik.
Instytucja potrącenia jest bardzo przydatna. Jeżeli bowiem dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, gdy przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze bądź rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a nadto są one wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym. Skutkiem skorzystania z owej instytucji jest wzajemne umorzenie wierzytelności do wysokości tej niższej należności. Potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Może ono przybrać dowolną postać, np. dopuszczalne jest wysłanie go faxem na uprzednio podany numer.
Omawiane oświadczenie jest złożone adresatowi z chwilą, w której doszło do niego w taki sposób, aby mógł zapoznać się z jego treścią. Gdy zaś jest ono składane w formie elektronicznej, uważa się, że doszło ono do innej osoby w momencie wprowadzenia go do środka komunikacji elektronicznej tak, aby mogła je przeczytać. Zaistnienie stanu, w którym adresat oświadczenia mógł zapoznać się z jego brzmieniem jest to moment, gdy można zasadnie oczekiwać zapoznania się z treścią tego oświadczenia przez osobę, do której je skierowano, znajdującej się w określonych okolicznościach i działającej w zwykły sposób. Nie ma zatem znaczenia rzeczywiste zapoznanie się z tym oświadczeniem (art. 61 oraz 498–499 kodeksu cywilnego).
W świetle natomiast art. 455 kodeksu cywilnego, gdy termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
Z tego jednoznacznie zatem wynika, iż czytelnik – przed złożeniem oświadczenia o potrąceniu – nie jest zobligowany do wezwania przedsiębiorcy X do zapłaty 13 tys. zł. W umowie pożyczki bowiem precyzyjnie określono termin jej spłaty.
