PIT: Co franczyzobiorca zaliczy do kosztów

Jaką definicję przedstawia fiskus

Zamierzam prowadzić działalność na podstawie umowy franczyzowej (jak franczyzobiorca). Jak organy podatkowe rozumieją umowę franczyzy?

Umowa franczyzy należy do kategorii umów nienazwanych, tzn. takich, które nie są unormowane w kodeksie cywilnym ani w innych ustawach. Zawieranie umów franczyzowych jest dopuszczalne na podstawie zasady swobody umów. Zgodnie z art. 3531 kodeksu cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Umowa franczyzy obejmuje dwie strony: franczyzodawcę i francyzobiorcę. Franczyzodawca udziela franczyzobiorcy pozwolenia (franczyzy) na prowadzenie w ramach sieci, określonej działalności gospodarczej pod firmą franczyzodawcy, a franczyzobiorca zobowiązuje się taką działalność prowadzić ściśle według zaleceń franczyzodawcy oraz zapłacić mu określone w umowie wynagrodzenie. Strony tej umowy są zarówno w aspekcie prawnym, jak i finansowym odrębnymi podmiotami. Franczyzobiorca zobowiązany jest do prowadzenia we własnym imieniu i na własny rachunek określonej działalności gospodarczej, z zachowaniem ściśle określonych zasad wyznaczonych przez franczyzodawcę.

Franczyzodawca udostępnia franczyzobiorcy np. know-how, markę przedsiębiorstwa, znak towarowy lub usługowy, metody prowadzenia działalności gospodarczej, wiedzę techniczną, systemy postępowania i inne prawa własności intelektualnej lub przemysłowej, sieć kontaktów, odpowiednią infrastrukturę etc., a także prawo do korzystania ze stałej pomocy handlowej i technicznej franczyzodawcy. Umowa franczyzy nie przenosi jednak własności do znaku towarowego czy też know-how na franczyzobiorcę, udziela ona tylko pozwolenia na odpłatne korzystanie z tych dóbr niematerialnych na zasadzie licencji.

Franczyzobiorca w zamian za te informacje zobowiązuje się do uiszczania opłaty franczyzowej oraz do poddawania się czynnościom kontrolnym ze strony franczyzodawcy.

Umowa franczyzy ma podobny charakter do umowy licencji, jednak jej zakres jest znacznie szerszy. Oprócz towarów i technologii obejmuje ona również ściśle określone sposoby ich wykorzystywania, które zasadniczo stanowią tajemnicę franczyzodawcy.

Na takie rozumienie franczyzy wskazują także organy podatkowe (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 2 marca 2015 r., IBPP4/443-571/14/LG; interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 19 lutego 2015 r., IPPP2/443- 1172/14-6/KOM; interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 28 listopada 2012 r., ILPB4/423-281/12-2/ŁM oraz interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 12 marca 2012 r., IBPBI/1/415-1271/11/KB).

W zależności od rodzaju opłaty

Jako osoba fizyczna zamierzam prowadzić działalność gospodarczą na zasadzie franczyzy (jako franczyzobiorca zamierzam otworzyć sklep). Czy ponoszone na podstawie umowy franczyzy opłaty franczyzowe będę mógł zaliczyć do kosztów podatkowych?

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT (art. 22 ust. 1 ustawy o PIT).

W umowie franczyzowej występują dwa rodzaje opłat:

- opłata wstępna związana z udostępnieniem koncepcji gospodarczej i będących przedmiotem licencji marki oraz know-how, a także

- bieżące opłaty związane z dalszą współpracą i doradztwem w trakcie trwania umowy.

Sposób zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu opłat wynikających z ww. umowy uzależniony jest od rodzaju składników majątku (bądź usług), na nabycie których wydatki te są ponoszone (por. interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 12 marca 2012 r., IBPBI/1/415-1271/11/KB).

Jeżeli opłaty franczyzowe nie wiążą się z nabyciem składników majątku trwałego (kiedy to kosztem mogą być odpisy amortyzacyjne), to mogą być zaliczone wprost do kosztów uzyskania przychodów.

Przedsiębiorca kupuje licencję

- ABC spółka z o.o. prowadzi restauracje na podstawie umowy franczyzy. Przedmiotem umowy franczyzy jest udzielenie prawa do otwarcia, prowadzenia oraz rozwijania restauracji w ściśle określonej lokalizacji przy użyciu systemu wytworzonego przez franczyzodawcę (dalej: system) oraz zgodnie z postanowieniami umowy franczyzy. System obejmuje wyspecjalizowany koncept biznesowy służący bieżącemu prowadzeniu, rozwojowi i utrzymaniu restauracji oraz standardów i procedur przewidzianych przez franczyzodawcę w odniesieniu do marki X. System obejmuje zasadniczo:

- znak towarowy – będący oznaczeniem graficznym, jak i słownym marki X, oraz inne zarejestrowane oraz niezarejestrowane znaki towarowe związane z przedmiotową marką oraz jej produktami,

- technologię oraz know-how – w odniesieniu do których franczyzodawca posiada prawa lub je wytworzył, a które są udostępniane spółce ABC w celu prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z wyspecjalizowanym konceptem biznesowym,

- podręcznik operacyjny – będący materialnym wyrazem know-how, zawierający opis technologii oraz know-how udostępnianej spółce ABC, jak i zasad oraz procedur, według których spółka ma prowadzić działalność w zakresie udzielonego zezwolenia franczyzowego.

Prawo własności oraz inne prawa przysługujące franczyzodawcy w odniesieniu do elementów systemu (np. znak towarowy, know-how) podlegają ochronie prawnej oraz/lub stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa franczyzodawcy. Prawo do korzystania z systemu jest udzielone spółce ABC w ramach licencji na używanie znaku towarowego, technologii oraz know-how, do których franczyzodawca posiada prawa lub je wytworzył. Spółka nie ma prawa do udzielania dalszych sublicencji lub zawierania umów subfranczyzy z innymi podmiotami. Licencja udzielana jest na pięć lat.

Na podstawie umowy franczyzy spółka ABC będzie zobowiązana do zapłaty opłaty wstępnej oraz opłat periodycznych uzależnionych od wysokości przychodów osiągniętych przez restaurację. Czy wydatek poniesiony na nabycie opłaty wstępnej powinien być amortyzowany?

Organy podatkowe przyjmują, że wydatek poniesiony w związku z zapłatą jednorazowej opłaty wstępnej na rzecz franczyzodawcy to wydatek na nabycie licencji, stanowiącej dla franczyzobiorcy wartość niematerialną i prawną podlegającą amortyzacji (zob. interpretację Izby Skarbowej w Poznaniu z 28 listopada 2012 r., ILPB4/423-281/12-2/ŁM oraz interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 11 lutego 2010 r., IBPBI/1/415-972/09/KB).

Stosownie do art. 16b ust. 1 ustawy o CIT amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 16c tej ustawy, wartości niematerialne i prawne, a więc nabyte i nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania m.in.:

- autorskie lub pokrewne prawa majątkowe,

- licencje,

- prawa określone w ustawie z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1410 ze zm.),

- wartość stanowiąca równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how) – o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 17a pkt 1 ustawy o CIT (lesing).

W związku z udzieleniem zezwolenia franczyzowego franczyzobiorca otrzymuje prawo do wykorzystywania systemu opracowanego przez franczyzodawcę. Poszczególne elementy wchodzące w skład systemu są dobrami niematerialnymi, które są chronione na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych lub na podstawie prawa własności przemysłowej oraz co do zasady mogą być przedmiotem licencji (znak towarowy, know-how). Ponoszona opłata wstępna jest zatem dla spółki ABC wydatkiem na nabycie licencji, która stanowi wartość niematerialną i prawną podlegającą amortyzacji. Kryteria niezbędne do uznania, że licencja jest wartością niematerialną i prawną, zostały spełnione, gdyż:

- spółka ABC kupuje licencję w związku z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą oraz

- licencja będzie wykorzystywana przez spółkę ABC w okresie dłuższym niż rok.

Procent od obrotu

- Czy opłaty periodyczne wynikające z umowy franczyzowej powinny zostać uwzględnione w wartości początkowej licencji, którą jest jednorazowa opłata wstępna?

Stosownie do art. 16g ust. 14 ustawy o CIT wartością początkową praw majątkowych, w tym licencji i autorskich praw majątkowych, jest cena nabycia tych praw. Jeżeli wynagrodzenie (opłaty) wynikające z umowy licencyjnej albo z umowy o przeniesienie innych praw majątkowych jest uzależnione od wysokości przychodów z licencji lub praw uzyskanych przez licencjobiorcę albo nabywcę, to przy ustalaniu wartości początkowej praw majątkowych, w tym licencji, nie uwzględnia się tej części wynagrodzenia.

Wartość początkowa przedmiotowej licencji powinna zostać ustalona zgodnie z art. 16g ust. 14 ustawy o CIT, tj. jedynie na podstawie wysokości opłaty wstępnej, bez uwzględnienia periodycznych opłat licencyjnych, które są uzależnione od wysokości przychodów osiąganych przez franczyzobiorcę (por. interpretację Izby Skarbowej w Poznaniu z 28 listopada 2012 r., ILPB4/423-281/12-2/ŁM).