Kontrola skarbowa możliwa w domu przedsiębiorcy

Urzędnicy przeprowadzający kontrolę mają prawo wstępu, przebywania i poruszania się w budynku, lokalu lub innym pomieszczeniu kontrolowanego oraz na gruncie, jeśli są to miejsca związane z prowadzoną przez niego działalnością.

Aktualizacja: 07.05.2017 10:03 Publikacja: 07.05.2017 07:00

Kontrola skarbowa możliwa w domu przedsiębiorcy

Foto: Fotolia

Pomimo przyznania kontrolującym – na mocy przepisów ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej – uprawnienia do wstępu, przebywania i poruszania się w pomieszczeniach przedsiębiorcy, nie mogą oni przeprowadzić przeszukania bez uzyskania stosownej zgody właściwego prokuratora rejonowego.

Podatnik powinien mimo to pamiętać, że w przypadkach niecierpiących zwłoki kontrolujący może przeprowadzić przeszukanie bez uprzedniej zgody prokuratora, gdy istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że dowody znajdują się w miejscu przeszukania. Wydaje się, że ustawodawca chciał, aby w toku kontroli celno-skarbowej znalazły zastosowanie gwarancje zastrzeżone przez kodeks postępowania karnego. Przepisy o przeszukaniu odnoszące się do policji stosuje się bowiem odpowiednio do kontrolujących w toku prowadzonej kontroli celno-skarbowej.

Policja skarbowa

Od 1 marca br. właściwe organy Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) zostały wyposażone w kompetencje, które zgodnie z zamierzeniami ustawodawcy mają przyczynić się do poprawy funkcjonowania polskiej administracji skarbowej, a co za tym idzie wzrostu ściągalności należności publicznoprawnych. W tym celu zaostrzono działania organów, zmierzające do wyeliminowania zachowań prowadzących do pokrzywdzenia Skarbu Państwa w sferze danin publicznych. W związku z tym ustawodawca wprowadził nową procedurę kontrolną, tj. kontrolę celno-skarbową.

Od samego początku to postępowanie budzi wiele kontrowersji, co związane jest z wyraźnym rozszerzeniem możliwości, którymi dysponują obecnie kontrolujący w toku podejmowanych czynności. Nie bez powodu organy te określa się także potocznie mianem policji skarbowej.

Duży zakres uprawnień

Analizując przepisy dotyczące przebiegu kontroli celno-skarbowej, możemy zauważyć, że ustawodawca przyznał kontrolującym pokaźny zakres uprawnień i  udogodnień w toku podejmowanych czynności. Zgodnie z art. 59 ustawy o KAS, czynności kontrolne mogą być bowiem wykonywane w:

- urzędzie celno-skarbowym,

- w siedzibie kontrolowanego,

- w miejscu prowadzenia lub przechowywania ksiąg podatkowych,

- w każdym innym miejscu związanym z prowadzoną przez kontrolowanego działalnością (w tym w lokalu mieszkalnym lub w miejscach, w których mogą się znajdować urządzenia, towary lub dokumenty dotyczące ich lub czynności podlegających kontroli),

- w innych urzędach obsługujących organy KAS.

Gdzie są urządzenia i dokumenty firmy

Podatnik może być niemile zaskoczony kontrolą celno-skarbową we własnym domu i wcale nie musi się to wiązać z wcześniejszym zaaprobowaniem takiego stanu rzeczy przez prokuratora czy sąd. W związku z tym ważne jest, aby podatnik był świadomy swoich praw oraz obowiązków i wiedział, że aby możliwa była kontrola w jego mieszkaniu, musi ona mieć związek z prowadzoną przez niego działalnością. Ustawodawca wskazuje bowiem, że w takim przypadku chodzi konkretnie o miejsca, w których mogą się znajdować urządzenia, towary lub odpowiednie dokumenty.

Prowadzenie czynności kontrolnych w lokalu mieszkalnym podatnika powinno być rozważane również w kontekście art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy o KAS, który stanowi, że w ramach kontroli celno-skarbowej kontrolującym przysługuje uprawnienie do wstępu, przebywania i poruszania się na gruncie oraz w budynku, lokalu lub innym pomieszczeniu kontrolowanego. Uprawnienie to powinno być równocześnie skonfrontowane z zasadą nienaruszalności mieszkania wyrażoną w art. 50 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a korzystanie z niego przez kontrolujących realizowane niewątpliwie z poszanowaniem gwarancji wynikających z ustawy zasadniczej.

Za zgodą prokuratora

Ważne jest, że kontrolujący potrzebują zgody właściwego prokuratora rejonowego do przeszukania lokali mieszkalnych w celu znalezienia dowodów mających znaczenie dla prowadzonej kontroli celno-skarbowej. Trzeba jednak podkreślić, że nie zawsze zgoda uprzednia jest wymagana. Konieczność uzyskania zgody jest rodzajem gwarancji przyznanej podatnikowi, wobec którego toczy się kontrola celno-skarbowa, gdyż w razie odmowy zatwierdzenia przeszukania mieszkania, materiały i informacje zebrane w toku czynności nie stanowią dowodu w kontroli celno-skarbowej, podatkowej, postępowaniu podatkowym, celnym i w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe. Podobnie, materiały zebrane bez uzyskania stosownej zgody (zarówno uprzedniej, jak i następczej) nie mogą być traktowane jako dowody w toczącym się postępowaniu kontrolnym, jak i w innych postępowaniach.

Regulacja ta zasługuje na aprobatę i należy mieć nadzieję, że w rzeczywistości zabezpieczenie to nie będzie nadużywane z pokrzywdzeniem uczciwych podatników, a tak daleko idąca ingerencja w dobra konstytucyjnie chronione zostanie ograniczona do niewątpliwych przejawów przestępczości o charakterze podatkowym.

—Monika Wolska-Bryńska jest radcą prawnym w Departamencie Kontroli Podatkowych w Kancelarii Prawno-Podatkowej Mariański Group

—Dawid Tomaszewski jest aplikantem radcowskim w Departamencie Kontroli Podatkowych w Kancelarii Prawno-Podatkowej Mariański Group

podstawa prawna: art. 59 i art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2016 r., poz. 1947 ze zm.)

Pomimo przyznania kontrolującym – na mocy przepisów ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej – uprawnienia do wstępu, przebywania i poruszania się w pomieszczeniach przedsiębiorcy, nie mogą oni przeprowadzić przeszukania bez uzyskania stosownej zgody właściwego prokuratora rejonowego.

Podatnik powinien mimo to pamiętać, że w przypadkach niecierpiących zwłoki kontrolujący może przeprowadzić przeszukanie bez uprzedniej zgody prokuratora, gdy istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że dowody znajdują się w miejscu przeszukania. Wydaje się, że ustawodawca chciał, aby w toku kontroli celno-skarbowej znalazły zastosowanie gwarancje zastrzeżone przez kodeks postępowania karnego. Przepisy o przeszukaniu odnoszące się do policji stosuje się bowiem odpowiednio do kontrolujących w toku prowadzonej kontroli celno-skarbowej.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe