16 stycznia 2018 r. Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii udostępniło do konsultacji publicznych projekt Mapy drogowej transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Mapa w szczególności ma zidentyfikować działania na rzecz zwiększenia wydajności wykorzystania zasobów i ograniczenia powstawania odpadów. Obejmuje ona jednak o wiele szerszy zakres działań. Ma kompleksowo zaproponować narzędzia służące przejściu od gospodarki linearnej do gospodarki o obiegu zamkniętym. Ponadto ma być jednym z elementów realizacji celu głównego Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, czyli tworzenia warunków dla wzrostu dochodów mieszkańców Polski przy jednoczesnym wzroście spójności w wymiarze społecznym, ekonomicznym i terytorialnym. Planowane jest przyjęcie Mapy drogowej w postaci uchwały Rady Ministrów w 2018 r., a realizacja działań przewidzianych w dokumencie nastąpi najprawdopodobniej do 2025 r. jak przewiduje to Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju.
Konsultacje publiczne zostały zamknięte 23 lutego 2018 r. Należy spodziewać się, że teraz prace legislacyjne nabiorą rozpędu i już niedługo możemy obudzić się w nowym systemie prawnym regulującym sprawy środowiskowe i zdrowotne. Skąd ten pośpiech i jakie będą konsekwencje dla przedsiębiorców?
Strategia dla tworzyw sztucznych
16 stycznia 2018 r. Komisja Europejska (Komisja) przyjęła i opublikowała długo oczekiwaną nową Strategię dla tworzyw sztucznych wraz z wieloma innymi dokumentami pod wspólnym tytułem: „Pakiet dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym na rok 2018". Ambicją Unii wyrażoną w tym dokumencie jest Europa jako lider globalnych rozwiązań w procesie transformacji sektora tworzyw sztucznych. Wprowadzona przez Komisję Strategia dla tworzyw sztucznych to pierwsza w historii ogólnoeuropejska strategia w tej dziedzinie. Jej celem jest „ochrona naszej planety, obrona obywateli UE i wzmocnienie pozycji przemysłu UE". Strategia stanowi też bardzo ważną część procesu przechodzenia na gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu w oparciu model zakładający, że surowce są ponownie używane lub poddane technologii recyklingu, a nie wyrzucane.
W przyjętej Strategii są projekty prowadzące do zwiększenia obciążeń regulacyjnych i w konsekwencji do stałego wzrostu kosztów operacyjnych przedsiębiorstw. Przykładem może być propozycja oznaczania opon samochodowych z uwagi na zawartość mikrodrobin z plastiku, powodujących zanieczyszczenia w trakcie zużycia. Inny przykład to pomysł wprowadzenia opłat z tytułu rozszerzonej odpowiedzialności producenta, które nakładają na przedsiębiorców obciążenia finansowe za wpływ wytwarzanych przez nich produktów na środowisko naturalne również po ich sprzedaży.
Instrumenty podatkowe lub quasi podatkowe jako „narzędzia motywujące" do zmiany modeli biznesowych producentów tworzyw sztucznych są też wskazywane w przedmiotowym ministerialnym projekcie Mapy drogowej transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Tu pojawia sie pytanie: czy ewentualne sięgnięcie po instrumentarium fiskalne nie stwarza ryzyka, że nastąpi – nieintencjonalne – wymuszenie zmian postaw konsumentów i w efekcie dojdzie do zastąpienia tworzyw sztucznych produktami o gorszym oddziaływaniu na środowisko w całym cyklu życia. Stać się tak może choćby ze względu na zastąpienie na przykład plastiku produktem charakteryzującym się wysokim zużyciem energii podczas produkcji i transportu, na przykład opakowaniem papierowym.