Rada legislacyjna krytykuje przywrócenie odrębnej procedury gospodarczej

Rada Legislacyjna przy premierze wydała opinię do projektu dużej noweli Kodeks postępowania cywilnego, autorstwa Ministerstwa Sprawiedliwości. Nowela miała wejść w życie w połowie tego roku, ale prace nad nią się przedłużają.

Zdaniem Rady tylko usprawnienie sądów w ogóle i rzetelne załatwianie spraw nie tylko gospodarczych, pozwoli powiedzieć, że sądy wypełniają powierzone im cele.

Wielka nowela KPC

Głównym celem reformy jest przyśpieszenie procesów cywilnych w ogóle, w szczególności jednak gospodarczych, a więc między przedsiębiorcami – przez przywrócenie postępowania gospodarczego zniesionego w 2012 r., choć w odnowionej formie. Sędziowie sądów (wydziałów) gospodarczych dostaną nowe narzędzia i rygory, aby sprawę mogły rozpatrzyć w ciągu pół roku.

Odrębność tej procedury polegać ma m.in. na tym, że podsądny, powołujący się na jakieś fakty, ma je wykazywać w pierwszej kolejności dokumentami, w tym np. mailami, nagraniami, a dopiero po wykazaniu, że dokumentu nie jest w stanie przedstawić z przyczyn od niej niezależnych, mogą być dopuszczone np. dowody ze świadków. To oczywiście wymaga pewnej zapobiegliwości w dokumentowaniu na użytek ewentualnego procesu.

Rada przyznaje, że projekt należy zaliczyć do najważniejszych zmian Kodeksu postępowania cywilnego od jego uchwalenia w 1964 r. Biorąc jednak pod uwagę liczne nowe rozwiązania mające przyspieszyć zwykły tryb procesu cywilnego, wprowadzenie odrębnej regulacji w sprawach gospodarczych nie ma decydującego znaczenia dla przyspieszenia rozpoznawania tych spraw. O wiele większe znaczenie mogą mieć zmiany o charakterze organizacyjnym – wskazuje Rada, która swoje stanowisko wyraziła na podstawie projektu przygotowanego przez prof. Sławomira Cieślaka, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Jagielloński, z uwzględnieniem opinii prof. Macieja Kalińskiego z Uniwersytetu Warszawskiego.

Wraca stare

Co ciekawe na wniosek przedsiębiorcy prowadzącego działalność w małej skali, np. indywidualne usługi (formalnie przedsiębiorców płacących zryczałtowany podatek dochodowy od osób fizycznych), sąd gospodarczy będzie obowiązany rozpatrywać sprawę w ogólnym, cywilnym trybie. Jako uzasadnienie tego wyjątku MS podało, że od małych firm nie można wymagać profesjonalizmu jak od tych większych. Rada legislacyjna ten wyjątek pochwala, ze względu na podwyższony formalizm procesu gospodarczego. Mimo tego wyjątku i mimo pozytywnej oceny kierunek reformy, zwłaszcza że jej głównym celem jest usprawnienie postępowania cywilnego, to jednak, w jej ocenie projektodawcy przecenili szczegółowe regulacje, zwłaszcza kazuistyczną organizację rozprawy, gdy tymczasem w większym stopniu należy skupić się na przepisach organizujących pracę sądów – pisze w swym stanowisku.

Tę konkluzję podziela Aneta Łazarska, sędzia gospodarczy z Sądu Okręgowego w Warszawie.

– Tworzenie odrębnych procedur sądowych rodzi liczne problemy z ich nakładaniem się, wiele przepisów wymaga wtedy skomplikowanych zabiegów interpretacyjnych. Prawo procesowe powinno być zaś proste i elastyczne. Powinno się usprawnić główną fazę przygotowawczą postępowania – uważa sędzia. I dodaje, że projektowane zmiany odrębnej procedury gospodarczej są kalką poprzednich rozwiązań, przyśpieszenie ma być osiągnięte przez rygorystyczną prekluzję (ograniczenia terminu na zgłaszanie dowodów), a to się nie sprawdziło, wyroki z tego powodu bywały niesprawiedliwe, a z jednej sprawy pęczkowały kolejne.

Rygorystyczne traktowanie prekluzji sprawiało, że w momencie wnoszenia sprawy do sądu przywożono do niego samochodami wszelkie dokumenty z obawy, że coś zostanie pominięte.

Dodajmy, że od zniesienia odrębnej procedury gospodarczej w 2012 r. liczba tych spraw wzrosła z 1,44 mln do 1,72 mln rocznie, wzrosły też zaległości, a czas ich trwania wydłużył się i wynosi: 12,4 miesiąca w sądach okręgowych i 8,4 w sądach rejonowych. ©?

Etap legislacyjny: konsultacje społeczne