Opłaty windykacyjne bez VAT

We wniosku o interpretację spółka wyjaśniła, że w prowadzonej działalności świadczy usługi kompleksowego wsparcia w rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, m.in. w zakresie księgowości. Usługi są świadczone na podstawie umów ramowych, gdzie klient wybiera jeden z wariantów abonamentu (pakietu).

Zawierając umowę kontrahenci zobowiązują się m.in. do tego, że w określonych sytuacjach będą uiszczać na rzecz spółki tzw. opłaty windykacyjne/sankcyjne. Podatniczka zapytała czy takie należności są elementem wynagrodzenia, a tym samym czy wchodzą do podstawy opodatkowania i w rezultacie podlegają opodatkowaniu według podstawowej stawki VAT.

Sama uważała, że opłaty windykacyjne, którymi klienci są obciążani na podstawie umowy określającej zasady świadczenia usług księgowych, są elementem jej wynagrodzenia. Tym samym wchodzą do podstawy opodatkowania tych usług i podlegają opodatkowaniu 23-proc. stawką VAT.

Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. W jego ocenie opłaty windykacyjne są jedynie konsekwencją niewywiązania się bądź nieterminowego wywiązania się przez klientów z ciążących na nich zobowiązań. Nie mogą więc być uznane za wynagrodzenie.

Spółka nie zgodziła się z taką wykładnią i zaskarżyła ją do sądu administracyjnego. Ta decyzja okazała się jednak niesłuszna, bo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę podatniczki.

Jego zdaniem, sporne opłaty nie są pobierane za świadczenie usług na rzecz klientów skarżącej, lecz stanowią opłaty sankcyjne, dyscyplinujące i rekompensujące koszty związane z monitowaniem klientów w sprawie płatności nieuregulowanych w terminie. Wbrew twierdzeniu skarżącej, nie można ich uznać za kwoty należne z tytułu i w związku ze świadczeniem usług księgowych.

Jak podkreślał WSA, bezpośrednią przyczyną – tytułem do ich pobierania od klientów, na rzecz których spółka świadczy usługi księgowe, jest okoliczność, że nie regulują oni terminowo płatności za usługi księgowe. To natomiast, że prawo do pobierania tego rodzaju opłat przewidziano w umowie, nie zmienia ich charakteru, nie odbiera im charakteru sankcyjnego, dyscyplinującego. Są to opłaty nakładane dlatego, że klienci nie wykonali w terminie świadczenia, a nie za to, że skarżąca świadczyła usługę na ich rzecz.

Zdaniem sądu, aby stwierdzić, że opłaty windykacyjne nie podlegają opodatkowaniu VAT, nie trzeba im przy tym wcale przypisywać charakteru odszkodowawczego.

Ponadto, opłaty nie mają związku z wykonywaniem usługi księgowej w tym sensie, że przesłanki ich pobrania i sam pobór następują już po wykonaniu usługi księgowej i z tego też powodu opłaty takie nie mogą być uznane za element kosztowy, kalkulacyjny wynagrodzenia za usługi księgowe.

WSA zauważył, że czynności windykacyjne co do zasady mogą być oczywiście uznane za usługę. Jednak beneficjentem takiej usługi jest podmiot zlecający windykację – to na jego rzecz świadczona jest usługa. Usługodawcą jest natomiast podmiot dokonujący windykacji. Nie sposób przecież świadczyć usług na rzecz siebie samego. Tymczasem w spornej sprawie skarżąca windykuje własne należności. Spółka nie wykonuje w tym zakresie jakiejkolwiek usługi, ponieważ musiałoby to prowadzić do tego, że wykonuje usługę na swoją rzecz.

WSA nie zgodził się też, że świadczone usługi mają charakter kompleksowy. W jego ocenie, w sensie gospodarczym księgowanie i naliczanie klientom opłat za monitowanie w sprawie płatności należności z tego tytułu nie stanowią jednej całości w aspekcie gospodarczym.