Audyt energetyczny - którzy przedsiębiorcy muszą przeprowadzić

Celem kontroli energetycznej jest uzyskanie wiedzy o profilu istniejącego zużycia energii u przedsiębiorcy oraz określenie sposobu i ilości możliwej do uzyskania opłacalnej oszczędności prądu.

Publikacja: 12.02.2016 01:00

Audyt energetyczny - którzy przedsiębiorcy muszą przeprowadzić

Foto: 123RF

Nieustannie rosnąca liczba obowiązków generowanych przez przepisy ochrony środowiska Unii Europejskiej jest częścią biznesowego krajobrazu dla przedsiębiorstw z sektorów energii i produkcji przemysłowej. Przedsiębiorstwa działające w branży handlu i usług zdecydowanie rzadziej brane są na celownik przepisów wdrażających politykę klimatyczną Unii. Regulacje dotyczące audytu energetycznego zawarte w dyrektywie 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej stanowią istotny wyłom w tej zasadzie, gdyż z założenia mają dotyczyć każdego przedsiębiorcy, który wyrasta ponad kategorię małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).

Regularne kontrole

Zgodnie z art. 8.4 wspomnianej dyrektywy państwa członkowskie są zobowiązane wyposażyć swoje porządki prawne w przepisy zapewniające, że duzi przedsiębiorcy będą się poddawać regularnym audytom energetycznym.

W myśl dyrektywy celem audytu energetycznego jest uzyskanie wiedzy o profilu istniejącego zużycia energii u przedsiębiorcy oraz określenie sposobu i ilości możliwej do uzyskania opłacalnej oszczędności energii. Przepisy krajowe mogą zwalniać z obowiązkowego audytu tylko przedsiębiorców, którzy realizują system zarządzania energią lub środowiskiem certyfikowany przez niezależny podmiot zgodnie z właściwymi normami europejskimi lub międzynarodowymi. Zasadniczo na zwolnienia liczyć mogą przedsiębiorcy uczestniczący w systemie EMAS oraz określonym normami ISO 50001 lub, jeżeli w jego ramach przeprowadzono badanie profilu energetycznego, ISO 14001.

Dyrektywa wymaga, aby przedsiębiorcy przeprowadzali audyty energetyczne przynajmniej co cztery lata przy pomocy wykwalifikowanych i niezależnych ekspertów. Przy czym przepisy krajowe powinny zapewnić, że pierwszy audyt przedsiębiorcy przeprowadzą do 5 grudnia 2015 r. Polscy przedsiębiorcy nie musieli zaznaczać w kalendarzach tej daty na czerwono, gdyż Polska nie wdrożyła odpowiednich przepisów. Polski ustawodawca jest w tej kwestii znacząco spóźniony – termin pełnej implementacji dyrektywy minął w czerwcu 2014 r.

W wyniku nowelizacji uchwalonej 29 grudnia 2015 r. obecna ustawa o efektywności energetycznej pozostanie w mocy o rok dłużej i przestanie obowiązywać z końcem 2017 r., zaś jej główny mechanizm oszczędzania energii – system tzw. białych certyfikatów – przestanie działać z końcem marca 2017 r. Nie rozwiązuje to jednak kwestii braku pełnej implementacji dyrektywy. Projekt nowej ustawy o efektywności energetycznej utknął w Komitecie Stałym Rady Ministrów poprzedniego rządu. Pytanie o losy projektu oraz tempo prac nad wdrażaniem dyrektywy w nowej kadencji rządu i parlamentu pozostaje otwarte. Tymczasem zdecydowane działanie na tym odcinku byłoby wskazane, biorąc pod uwagę ambitne cele postawione przed krajową polityką energetyczną, jak również ewentualne kary finansowe narzucone przez Komisję Europejską.

Do 2020 r. Unia Europejska chce osiągnąć cel zakładający zwiększenie efektywności energetycznej o 20 proc. W ramach dążenia do tego celu Polska zobowiązała się do oszczędności energii finalnej na poziomie 4,04 mln ton oleju ekwiwalentnego (1 Mtoe = 11630 GWh) w latach 2014–2020.

Obecny projekt polityki energetycznej Polski zakłada, że w roku 2018 odsetek dużych przedsiębiorstw, które przeszły audyt energetyczny, lub realizujących system zarządzania energią ISO 50001 powinien się równać co najmniej 20 proc. Według przygotowanej jeszcze przez Ministerstwo Gospodarki oceny przewidywanych skutków wprowadzenia nowej ustawy o efektywności energetycznej obowiązek sporządzenia audytu energetycznego może obciążyć ponad 2,5 tysiąca dużych przedsiębiorstw w Polsce. Koszt sporządzenia audytu energetycznego może wynosić do kilkuset tysięcy złotych, a w niektórych przypadkach, w zależności od specyfiki danego przedsiębiorstwa, nawet przekraczać milion złotych.

Oczekując na wprowadzenie polskich regulacji, warto się przyjrzeć rezultatom implementacji w innych krajach członkowskich Unii. Okazuje się, że lokalni prawodawcy różnie interpretują już sam zakres podmiotowy obowiązku badania efektywności energetycznej. Powodem jest zawikłany sposób wskazania przez dyrektywę kategorii dużego przedsiębiorstwa.

Dla kogo przepisy

Dyrektywa nie definiuje pojęcia „duże przedsiębiorstwo", lecz stanowi, że „państwa członkowskie zapewniają, aby przedsiębiorstwa niebędące MŚP zostały poddane audytowi energetycznemu (...)". Aby zatem określić adresatów tej regulacji, należy sięgnąć do definicji MŚP w art. 2 dyrektywy, która wskazuje, że przez MŚP należy rozumieć „przedsiębiorstwa zdefiniowane w tytule I załącznika do zalecenia Komisji 2003/361/WE z 6 maja 2003 (...); do kategorii mikro- oraz małych i średnich przedsiębiorstw należą przedsiębiorstwa, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników i których roczny obrót nie przekracza 50 mln euro lub całkowita roczna kwota bilansowa nie przekracza 43 mln euro".

Kraje takie jak Niemcy, Dania, Szwecja, Włochy, Irlandia i Czechy nałożyły obowiązek audytu na przedsiębiorstwa, które przekraczają zarówno próg dotyczący załogi, jak i jeden z progów finansowych. Takie rozwiązanie znalazło się w projekcie polskiej ustawy implementującej. Wielka Brytania, Austria, Finlandia, Słowenia i Portugalia nieco odmiennie przyjęły, że obowiązek w każdym przypadku dotyczy przedsiębiorstw, które przekraczają próg zatrudnionych. Natomiast objęcie przedsiębiorstwa obowiązkiem z powodu wskaźników finansowych ma miejsce jedynie wtedy, gdy przedsiębiorstwo przekracza oba progi finansowe jednocześnie. Francja przyjęła trzeci sposób interpretacji, uznając, że przekroczenie któregokolwiek z progów, tj. pracowniczego lub jednego z finansowych, obliguje francuskie podmioty do przeprowadzania audytów.

Pole do kolejnych rozbieżności pomiędzy poszczególnymi porządkami krajowymi jest znaczne. W celu wskazania grona podmiotów podlegających audytowi prawa krajowe powinny dookreślać m.in., kogo należy zaliczać do pracowników przedsiębiorstwa, czy należy wliczać także pracowników delegowanych do pracy za granicą, czy próg dotyczący pracowników powinien być zawsze przeliczany na pełne etaty. W odniesieniu do progów finansowych dyrektywa nie określa sposobu ustalenia kursu przeliczenia pułapów w euro na walutę krajową, co jest istotne dla przedsiębiorstw z siedzibą poza strefą euro, oraz tego, czy roczny obrót powinien być liczony z uwzględnieniem VAT. Regulacje wprowadzone w niektórych krajach członkowskich zawierają odpowiedzi na te pytania, w innych nie.

W wytycznych dotyczących wdrożenia art. 8 dyrektywy Komisja Europejska zasugerowała, aby lokalni prawodawcy, zakreślając krąg MŚP, brali pod uwagę to, czy krajowy przedsiębiorca jest partnerem przedsiębiorstwa w innym kraju bądź czy jest z nim powiązany. Ma to miejsce, jeżeli przedsiębiorstwo posiada ponad 25 proc. kapitału lub praw głosu w innym przedsiębiorstwie lub vice versa. W tym przypadku należy przeanalizować liczbę pracowników i wskaźników finansowych (sumę rocznych obrotów i kwot bilansowych) w danym przedsiębiorstwie i w przedsiębiorstwach partnerskich lub powiązanych, aby stwierdzić, czy przedsiębiorstwa te są MŚP, czy też nie. Stosowanie tej definicji wymaga uwzględnienia skonsolidowanych danych każdego przedsiębiorstwa, w tym danych z innych państw członkowskich oraz spoza UE. Komisja wydała wytyczne z intencją spójnego wdrożenia w Unii.

—Łukasz Lech

Zdaniem eksperta

Łukasz Lech, radca prawny, kancelaria Allen & Overy, A. Pędzich sp.k.

Podsumowując, rezultat implementacji obowiązku przeprowadzania audytów efektywności energetycznej jest taki, że odpowiedź na pytanie przedsiębiorcy: „czy jestem zobowiązany do przeprowadzania audytów energetycznych?", niekoniecznie spotyka się z prostą i bezwarunkową odpowiedzią. W dodatku odpowiedź na to pytanie jest różna co do poszczególnych krajów Unii, co utrudnia tworzenie ogólnoeuropejskich strategii compliance w wielonarodowych grupach przedsiębiorstw. Tworzenie strategii wymaga analizy prawa w każdej z jurysdykcji, w której zlokalizowane są podmioty z grupy, niezależnie od rodzaju i rozmiaru prowadzonej działalności. Dopóki zbiór przedsiębiorstw obowiązanych do badania efektywności energetycznej nie zostanie jasno i wyczerpująco zdefiniowany w dyrektywie, dysharmonii będzie się utrzymywać, zaś polskie przepisy, gdy zostaną już uchwalone, staną się kolejnym elementem tej regulacyjnej mozaiki.

Nieustannie rosnąca liczba obowiązków generowanych przez przepisy ochrony środowiska Unii Europejskiej jest częścią biznesowego krajobrazu dla przedsiębiorstw z sektorów energii i produkcji przemysłowej. Przedsiębiorstwa działające w branży handlu i usług zdecydowanie rzadziej brane są na celownik przepisów wdrażających politykę klimatyczną Unii. Regulacje dotyczące audytu energetycznego zawarte w dyrektywie 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej stanowią istotny wyłom w tej zasadzie, gdyż z założenia mają dotyczyć każdego przedsiębiorcy, który wyrasta ponad kategorię małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe