Znowelizowane przepisy wprowadzają pojęcie podwykonawcy, jednak nie precyzują jak powinno się je rozumieć.
Na początek definicja podwykonawcy
Organy podatkowe wskazują natomiast, że ze względu na brak definicji podwykonawcy w ustawie o VAT, należy odnieść się do wykładni językowej, według której jest to firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy (objaśnienia podatkowe Ministerstwa Finansów z 17 marca 2017 r. „Stosowanie mechanizmu odwróconego obciążenia w transakcjach dotyczących świadczenia usług budowlanych"). W świetle tej definicji odwrotne obciążenie ma zastosowanie do usług budowlanych tylko wówczas, gdy podwykonawca działa na zlecenie głównego wykonawcy, który wykonuje prace na zlecenie inwestora. Decydującą kwestią jest łańcuch zaangażowanych podmiotów. Nie wynika to co prawda wprost z przepisów, ale z wypracowanej linii interpretacyjnej. Jedynie trzy podmioty pozostające w tej relacji spełniają przesłanki do rozliczenia usług podwykonawcy na zasadzie odwrotnego obciążenia. Jak wskazują interpretacje – jeśli występują trzy podmioty i ostatni uznany jest za podwykonawcę, to każdy kolejny podmiot w łańcuchu również będzie świadczył usługi jako podwykonawca (tzn. piąty, szósty itd.).
Czasem sytuacja się komplikuje
Sytuacja komplikuje się, gdy inwestor wchodzi w rolę głównego wykonawcy. Uniemożliwia to uznanie podmiotu wykonującego pracę na zlecenie inwestora/głównego wykonawcy za podwykonawcę w rozumieniu przepisów o VAT, a tym samym zastosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia.
W określaniu charakteru podmiotów biorących udział w inwestycji, istotny jest faktycznie wykonywany zakres prac i występujące między nimi relacje, a nie przyjęte nazewnictwo. Nawet jeżeli trzeci w łańcuchu podmiot nazwany jest głównym wykonawcą, ale faktycznie działa w charakterze podwykonawcy, to zastosowanie znajdzie mechanizm odwrotnego obciążenia (interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: dyrektor KIS) z 19 czerwca 2017 r., 0111-KDIB3-1.4012.37.2017. 1.BW).
Dostawa towaru czy usługa
W przypadku inwestycji budowlanych bardzo istotne jest prawidłowe zakwalifikowanie przedmiotu transakcji do odpowiedniego jej typu: dostawy towarów lub świadczenia usług. Jeżeli przedmiotem umowy łączącej strony jest zarówno dostawa towarów, jak i świadczenie towarzyszących jej usług (tzw. świadczenia kompleksowe), to podatnicy mają wiele wątpliwości jak prawidłowo opodatkować ich świadczenie. Warto pamiętać, że każdy indywidualny przypadek należy poddać szczegółowej analizie. To, czy zastosowanie znajdzie mechanizm odwrotnego obciążenia, uzależnione jest od klasyfikacji elementu dominującego tego świadczenia. Może się bowiem okazać, że pomimo świadczenia przez podwykonawcę usług z załącznika nr 14, cała transakcja zostanie opodatkowana na zasadach ogólnych, ponieważ elementem dominującym świadczenia będzie jednak dostawa towarów (interpretacja dyrektora KIS z 18 sierpnia 2017 r., 0114-KDIP1-2.4012.221.2017.2.KT).
Zaklasyfikowanie transakcji np. pomiędzy inwestorem a głównym wykonawcą jako dostawy towarów opodatkowanej na zasadach ogólnych nie determinuje sposobu rozliczenia dalszych podzleceń. Przepisy ustawy o VAT nie wykluczają zastosowania odwrotnego obciążenia. Możliwa jest bowiem sytuacja, w której transakcja pomiędzy głównym wykonawcą a podwykonawcą zostanie zaklasyfikowana jako dostawa z montażem, natomiast dalsze podzlecenia będą dotyczyły wyłącznie usług wskazanych w załączniku nr 14 do ustawy. W takim przypadku, usługi świadczone przez podwykonawców będą podlegać opodatkowaniu zgodnie z mechanizmem odwrotnego obciążenia.