VAT: odwrotne obciążenie w budownictwie pod lupą fiskusa

Specyfika inwestycji realizowanych w branży budowlanej wymaga, aby za każdym razem indywidualnie określać sposób opodatkowania świadczonych usług, biorąc pod uwagę zależności pomiędzy podmiotami oraz charakter wykonywanych prac.

Aktualizacja: 22.01.2018 07:28 Publikacja: 22.01.2018 04:45

VAT: odwrotne obciążenie w budownictwie pod lupą fiskusa

Foto: Fotolia.com

Obowiązujące od 1 stycznia 2017 r. przepisy znowelizowanej ustawy o VAT wskazują, że mechanizm odwrotnego obciążenia w usługach budowlanych ma zastosowanie gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

- nabywca jest czynnym podatnikiem VAT,

- usługodawca działa jako podwykonawca i świadczy usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy o VAT,

- sprzedaż nie jest zwolniona z VAT.

Regulacja wydaje się być prosta. Specyfika branży budowlanej pokazuje jednak, że zastosowanie nowych przepisów przy realizowanych przedsięwzięciach stwarza wiele trudności. Podatnicy, obawiając się błędnego rozliczenia VAT i chcąc zminimalizować ryzyko powstania zaległości w VAT, pytają organy podatkowe we wnioskach o interpretacje o rozstrzygnięcia w ich konkretnych sprawach.

Znowelizowane przepisy wprowadzają pojęcie podwykonawcy, jednak nie precyzują jak powinno się je rozumieć.

Na początek definicja podwykonawcy

Organy podatkowe wskazują natomiast, że ze względu na brak definicji podwykonawcy w ustawie o VAT, należy odnieść się do wykładni językowej, według której jest to firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy (objaśnienia podatkowe Ministerstwa Finansów z 17 marca 2017 r. „Stosowanie mechanizmu odwróconego obciążenia w transakcjach dotyczących świadczenia usług budowlanych"). W świetle tej definicji odwrotne obciążenie ma zastosowanie do usług budowlanych tylko wówczas, gdy podwykonawca działa na zlecenie głównego wykonawcy, który wykonuje prace na zlecenie inwestora. Decydującą kwestią jest łańcuch zaangażowanych podmiotów. Nie wynika to co prawda wprost z przepisów, ale z wypracowanej linii interpretacyjnej. Jedynie trzy podmioty pozostające w tej relacji spełniają przesłanki do rozliczenia usług podwykonawcy na zasadzie odwrotnego obciążenia. Jak wskazują interpretacje – jeśli występują trzy podmioty i ostatni uznany jest za podwykonawcę, to każdy kolejny podmiot w łańcuchu również będzie świadczył usługi jako podwykonawca (tzn. piąty, szósty itd.).

Czasem sytuacja się komplikuje

Sytuacja komplikuje się, gdy inwestor wchodzi w rolę głównego wykonawcy. Uniemożliwia to uznanie podmiotu wykonującego pracę na zlecenie inwestora/głównego wykonawcy za podwykonawcę w rozumieniu przepisów o VAT, a tym samym zastosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia.

W określaniu charakteru podmiotów biorących udział w inwestycji, istotny jest faktycznie wykonywany zakres prac i występujące między nimi relacje, a nie przyjęte nazewnictwo. Nawet jeżeli trzeci w łańcuchu podmiot nazwany jest głównym wykonawcą, ale faktycznie działa w charakterze podwykonawcy, to zastosowanie znajdzie mechanizm odwrotnego obciążenia (interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: dyrektor KIS) z 19 czerwca 2017 r., 0111-KDIB3-1.4012.37.2017. 1.BW).

Dostawa towaru czy usługa

W przypadku inwestycji budowlanych bardzo istotne jest prawidłowe zakwalifikowanie przedmiotu transakcji do odpowiedniego jej typu: dostawy towarów lub świadczenia usług. Jeżeli przedmiotem umowy łączącej strony jest zarówno dostawa towarów, jak i świadczenie towarzyszących jej usług (tzw. świadczenia kompleksowe), to podatnicy mają wiele wątpliwości jak prawidłowo opodatkować ich świadczenie. Warto pamiętać, że każdy indywidualny przypadek należy poddać szczegółowej analizie. To, czy zastosowanie znajdzie mechanizm odwrotnego obciążenia, uzależnione jest od klasyfikacji elementu dominującego tego świadczenia. Może się bowiem okazać, że pomimo świadczenia przez podwykonawcę usług z załącznika nr 14, cała transakcja zostanie opodatkowana na zasadach ogólnych, ponieważ elementem dominującym świadczenia będzie jednak dostawa towarów (interpretacja dyrektora KIS z 18 sierpnia 2017 r., 0114-KDIP1-2.4012.221.2017.2.KT).

Zaklasyfikowanie transakcji np. pomiędzy inwestorem a głównym wykonawcą jako dostawy towarów opodatkowanej na zasadach ogólnych nie determinuje sposobu rozliczenia dalszych podzleceń. Przepisy ustawy o VAT nie wykluczają zastosowania odwrotnego obciążenia. Możliwa jest bowiem sytuacja, w której transakcja pomiędzy głównym wykonawcą a podwykonawcą zostanie zaklasyfikowana jako dostawa z montażem, natomiast dalsze podzlecenia będą dotyczyły wyłącznie usług wskazanych w załączniku nr 14 do ustawy. W takim przypadku, usługi świadczone przez podwykonawców będą podlegać opodatkowaniu zgodnie z mechanizmem odwrotnego obciążenia.

Przykład:

Podatnik będący głównym wykonawcą dokonuje na rzecz inwestora dostawy wraz z montażem systemu instalacji przeciwpożarowej.

Ze względu na dominujący charakter dostawy towarów w tym świadczeniu kompleksowym taka transakcja zostanie zakwalifikowana jako dostawa towarów i opodatkowana VAT na zasadach ogólnych. Natomiast usługa montażu tego systemu zlecona przez głównego wykonawcę podwykonawcy zostanie rozliczona zgodnie z mechanizmem odwrotnego obciążenia ze względu na to, że przedmiotem świadczenia jest wyłącznie świadczenie usługi wskazanej w załączniku nr 14 do ustawy o VAT.

Wspólna inwestycja

Przedsiębiorcy z branży budowlanej dla celów realizacji wspólnej inwestycji bardzo często wykorzystują instytucję konsorcjum. Sposób rozliczenia VAT usług budowlanych zależy w takim przypadku od umowy konsorcjum. Jeśli inwestor rozlicza wykonane roboty budowlane wyłącznie z liderem konsorcjum (członkowie konsorcjum rozliczają się z liderem), to członkowie konsorcjum mają status podwykonawców i stosują mechanizm odwrotnego obciążenia do opodatkowania świadczonych przez nich usług. Jeżeli natomiast każdy z członków konsorcjum sam bezpośrednio wystawia faktury na inwestora, to VAT będzie rozliczany na zasadach ogólnych (interpretacja dyrektora KIS z 22 września 2017 r., 0112-KDIL1-2.4012.228.2017.2.MR).

Naprawy gwarancyjne

Praktyka gospodarcza pokazuje, że realizacja przedsięwzięcia budowlanego wiąże się z obowiązkiem usunięcia przez wykonawcę wad w ramach napraw gwarancyjnych. Naprawy gwarancyjne mogą być przeprowadzone zarówno przez samego wykonawcę, jak też zlecone przez niego innemu podmiotowi (podmiot zewnętrzny lub inny wykonawca biorący udział w inwestycji). Zdaniem organów podatkowych, jeśli wykonawca świadczy na rzecz głównego wykonawcy usługi jako podwykonawca i zleca wykonanie napraw gwarancyjnych w ramach swojego zakresu działań, to zastosowanie znajdzie mechanizm odwrotnego obciążenia. Faktura wystawiona przez podmiot, który faktycznie wykonał naprawy gwarancyjne zamiast wykonawcy, nie powinna zawierać VAT (interpretacja dyrektora KIS z 28 września 2017 r., 0112-KDIL1-2.4012.270.2017.1.EK).

—Natalia Sęk jest młodszą konsultantką w Doradztwo Podatkowe WTS&SAJA Sp. z o.o.

—Magdalena Szczepańska jest doradcą podatkowym, menedżerem w Doradztwo Podatkowe WTS&SAJA Sp. z o.o.

podstawa prawna: art. 17 ust. 1 pkt 8 i ust. 1h ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1221 ze zm.)

Obowiązujące od 1 stycznia 2017 r. przepisy znowelizowanej ustawy o VAT wskazują, że mechanizm odwrotnego obciążenia w usługach budowlanych ma zastosowanie gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

- nabywca jest czynnym podatnikiem VAT,

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe