Karanie kierowcy za przejazd bez pełnej opłaty po drodze płatnej

Spór w sprawie dotyczył kary za przejazd bez uiszczenia w pełnej wysokości opłaty elektronicznej. Kłopoty ukaranego zaczęły się od tego, że został zatrzymany do kontroli drogowej.

Nie zapłacił

W jej trakcie wyszło na jaw, że kilka tygodni wcześniej o godz. 7:24 kierowca, poruszając się zestawem pojazdów: samochód ciężarowy wraz z przyczepą, nie uiścił opłaty w pełnej wysokości za przejazd drogą ekspresową. Zostało to potwierdzone zapisem z bramownicy. To zaś, że to ukarany prowadził pojazdy w czasie naruszenia potwierdzał wydruk z tachografu. W następstwie tego główny inspektor transportu drogowego zdecydował się na nałożenie na niego 1,5 tys. zł kary.

Ukarany nie zgadzał się z tym rozstrzygnięciem. We wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy wskazał, że nie był świadomy usterki urządzenia do elektronicznego poboru opłat, ponieważ na każdej bramce wydawało pojedynczy dźwięk, który świadczył o poprawności jego działania.

Urzędnicy uzupełniając materiał dowodowy, zapytali firmę zajmującą się usługami w zakresie opłat czy opłata elektroniczna za sporny przejazd została uiszczona. A także, czy umowa zawarta z użytkownikiem urządzenia viaBox przewidywała możliwość uiszczenia jej po dokonaniu przejazdu po drogach krajowych lub ich odcinkach, na których pobiera się opłaty. W tym ostatnim zakresie zwrócono się o podanie daty zawarcia umowy. Urzędnicy wskazali bowiem, że użytkownik-ukarany podaje, że najpierw zawarto umowę typu "pre-pay", którą później zamieniono na umowę typu "post-pay".

Spółka odpowiedziała, że opłata elektroniczna została pobrana dla pojazdu o masie bez przyczepy. Auto zostało zarejestrowane jako pojazd ciężki, masa z przyczepą powyżej 12 ton. Umowa zawarta z użytkownikiem przewidywała możliwość uiszczenia opłaty elektronicznej w trybie z odroczoną płatnością.

Organ drugiej instancji ostatecznie jednak nie zmienił decyzji o karze. W jego ocenie dowody potwierdzają, że kierujący pojazdem nieprawidłowo użytkował urządzenie viaBox, tj. nieprawidłowo operował przełącznikiem włączającym tryb "z przyczepą". Fakt ten został potwierdzony w toku kontroli drogowej, podczas której ustalono, że urządzenie sygnalizowało tylko jeden impuls błyskowy koloru zielonego. Poprawnie ustawione urządzenie w tym przypadku powinno sygnalizować jeden sygnał błyskowy koloru zielonego z cyfrą 2.

Co na to sąd

Spór trafił na wokandę, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględnił skargę ukaranego. Jego zdaniem urzędnicy nie ustalili stanu faktycznego w zakresie uiszczenia (bądź nieuiszczenia) pełnej opłaty za sporny przejazd.

Sąd zauważył, że skarżący podnosił m.in., iż urządzenie viaBox mogło być uszkodzone. Organ tymczasem poprzestał na informacji uzyskanej od spółki zajmującej się opłatami i podał w decyzji, że skarżący nie składał reklamacji w związku z niesprawnym działaniem urządzenia.

W ocenie WSA ponieważ w toku postępowania administracyjnego skarżący nie był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, organ w sposób szczególny powinien odczytywać dyspozycję art. 9 k.p.a. Tym bardziej, że skarżący starał się współdziałać z organem w wyjaśnieniu okoliczności faktycznych sprawy.

Sąd podkreślił, że wykazanie braku możliwości połączenia urządzenia viaBox z systemem poboru opłat z powodów leżących po stronie podmiotu odpowiedzialnego za obsługę krajowego systemu poboru opłat, a w konsekwencji niepobranie środków dostępnych na koncie użytkownika na dany przejazd po drodze płatnej nie powinno stanowić podstawy do nałożenia kary pieniężnej.

Wniesienie opłaty elektronicznej przed rozpoczęciem korzystania z sieci dróg krajowych objętych opłatą elektroniczną, w kwocie nie mniejszej niż pozwalająca na odbycie planowanego przejazdu w całości oznacza, że korzystający z drogi płatnej zastosował się do przepisów regulujących kwestię uiszczenia opłaty za korzystanie z dróg płatnych. Jeżeli niepobranie opłaty wynika z błędów leżących po stronie systemu poboru to wymierzenie kary pieniężnej za brak pełnej opłaty elektronicznej jest w istocie konsekwencją niedopełnienia obowiązku należytego zabezpieczenia systemu poboru opłat przez organ realizujący program viaTOLL.