- Planujemy w gminie wydatek w ramach funduszu sołeckiego na renowację zabytku (pomnika) wpisanego do rejestru zabytków, przy czym ów zabytek położony jest na gruncie powiatu i stanowi jego własność. Czy możemy sfinansować taki wydatek ze środków funduszu?
Nie. Wynika to z następujących okoliczności.
Po pierwsze, zgodnie z art. 2 ust. 6 ustawy z 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, środki funduszu przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które zgłoszone we wniosku, o którym mowa w art. 5, są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy. Z tegoż przepisu wynika więc, że wszystkie wymienione w nim warunki muszą zostać spełnione łącznie, a brak któregokolwiek z nich oznacza automatycznie brak możliwości finansowania określonego przedsięwzięcia ze środków funduszu sołeckiego.
Po drugie, oceniając spełnienie pierwszego ze wskazanych warunków, czyli zaliczenie przedsięwzięcia do zadań własnych gminy, wskazać należy przede wszystkim na przepis art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Wynika z niego, że do zadań gminy należą m.in. sprawy ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Wspomniana regulacja prawna nie wyłącza jednak obowiązku stosowania do realizacji ww. zadania, reguł wynikających z ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w tym art. 71 ust. 1 i 2. Przepisy te stanowią po pierwsze, że: w zakresie sprawowania opieki nad zabytkami osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna posiadająca tytuł prawny do zabytku wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego finansuje prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy tym zabytku, po drugie: sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, do którego tytuł prawny, określony w ust. 1, posiada jednostka samorządu terytorialnego, jest zadaniem własnym tej jednostki. Z kolei w art. 81 ust. 1 ustawodawca postanowił, że w trybie określonym odrębnymi przepisami dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru może być udzielona przez organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa, na zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale.
Po trzecie, z korelacji ww. norm prawnych wynika, że finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku należy do podmiotu, który posiada tytuł prawny do zabytku, a w przypadku, gdy ów tytuł posiada jednostka samorządu terytorialnego, finansowanie wskazanych prac jest zadaniem własnym tej jednostki. Gmina może zatem w ramach zadania własnego z art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o samorządzie gminnym, bezpośrednio finansować ze swojego budżetu zadania związane z powyższymi pracami przy zabytku tylko wtedy, gdy posiada ona do tego zabytku tytułu prawny wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego. Pomoc finansowania gminy w zakresie finansowania opieki nad zabytkami, które nie stanowią jej własności lub nie są w jej posiadaniu, może być realizowana jedynie w formie przekazania dotacji przez organ stanowiący gminy i na zasadach określonych przez ten organ w podjętej uchwale. Taki kierunek interpretacyjny prezentuje m.in. Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku (pismo z 6 sierpnia 2014 r. znak RP.0441/ 131/58/34838/2014).
