Ranking najlepszych komedii wszech czasów

256 krytyków z 52 krajów ułożyło dla BBC ranking najlepszych komedii wszech czasów. Wygrało "Pół żartem, pół serio".

Aktualizacja: 23.08.2017 19:15 Publikacja: 23.08.2017 18:15

Jack Lemmon,Tony Curtis i Marilyn Monroe bawią prawie od 60 lat

Jack Lemmon,Tony Curtis i Marilyn Monroe bawią prawie od 60 lat

Foto: AFP

„Nikt nie jest doskonały" – mówi w filmie Billy'ego Wildera zakochany milioner, gdy kobieta, której się oświadcza, czyli przestraszony Jack Lemmon w babskim przebraniu, wyznaje, że nie jest naturalną blondynką, pali, nie może mieć dzieci, a w ogóle to jest mężczyzną.

Film Billy'ego Wildera został przez krytyków z całego świata uznany za najlepszą komedię filmową wszech czasów. Dwaj faceci, którzy, uciekając przed gangsterami, w damskich ciuszkach występują z kobiecą orkiestrą, trójka fantastycznych aktorów: Tony Curtis, Jack Lemmon i Marilyn Monroe, lekkość, wdzięk, elegancja. No i te dialogi. Kto nas dzisiaj potrafi tak bezpretensjonalnie bawić? „Nikt nie jest doskonały, ale film może taki być" – podsumowuje ten wybór Guy Lodge z „Variety".

Dobre komedie stają się hitami kasowymi, jednak wśród krytyków i kinomanów wysokiej pozycji nie mają. W ubiegłym roku redaktorzy działu kultury BBC ogłosili listę 100 najlepszych filmów XXI w. przygotowaną przez krytyków z całego świata. Znalazło się na niej zaledwie kilka komedii, pierwsza na 33. miejscu. Wśród 89 laureatów Oscara dla najlepszego filmu jest ich tylko siedem.

W tym roku Christian Blauvelt, zastępca kierownika działu kultury BBC, postanowił dowartościować zaniedbywany gatunek i sporządzić ranking najlepszych komedii wszech czasów. Zaprosił do głosowania ponad 250 krytyków filmowych z 52 krajów. Najliczniejsza grupa – ponad 80-osobowa – reprezentowała Amerykę. Podobna była liczba krytyków z Europy, najwięcej z Wielkiej Brytanii i Niemiec.

Na szczycie rankingu znalazło się pochodzące z 1959 r. „Pół żartem, pół serio". Na drugim miejscu uplasował się „Dr Strangelove, czyli jak przestałem się martwić i pokochałem bombę" (1964) Stanleya Kubricka. Oszalały z nienawiści do komunistów amerykański generał, który chce dokonać ataku nuklearnego na ZSRR, i ekscentryczny były hitlerowski zbrodniarz, dziś doradca prezydenta, który usiłuje go od tego odwieść. Trzeba geniuszu Kubricka, by z takiej historii uczynić film antywojenny, na dodatek bardzo dowcipny.

W trzeciej na liście „Annie Hall" (1976) – opowieści o nieudanym romansie komika i początkującej piosenkarki – narodził się Allenowski znerwicowany intelektualista niedający sobie rady z życiem, kobietami, światem. Pełen kompleksów i neurastenicznych lęków, wiecznie borykający się z obsesjami seksualnymi, wiarą i potencją twórczą. Zagubiony, a przecież inteligentnie dowcipny.

W pierwszej setce zabrakło filmu polskiego. Ja sama podałam „Seksmisję" Juliusza Machulskiego, jego filmy wymienili też uczestnicy rankingu z Rosji i Indii.

Christian Blauvelt przeprowadził ciekawą analizę, próbując ustalić, co śmieszy i podoba się na różnych kontynentach. Otóż np. na „Pół żartem, pół serio" głosowało aż 60 proc. krytyków europejskich i tylko 25 proc. Amerykanów. Gdyby miały zadecydować głosy 86 krytyków amerykańskich, to wygrałby „Dr Strangelove...". Znaczące, że w tym wyborze wsparli ich recenzenci z Europy Wschodniej. Oni też preferowali „Dyktatora" Chaplina. Oba te filmy znalazły się i na mojej liście – może my po prostu najlepiej wiemy, jakie zagrożenia niesie dyktatura.

Są też filmy, które tracą swój czar i humor w tłumaczeniach. Na przykład to anglojęzyczni krytycy wywindowali wysoko „Czy leci z nami pilot?" Jima Abrahamsa oraz Davida i Jerry'ego Zuckerów. W innych wersjach językowych dialogi nie śmieszyły, raczej wydawały się głupawe.

Dla mnie samej ciekawe jest to, że szukając najlepszych komedii, większość krytyków cofnęła się daleko w czasie. W top 100 znalazło się niewiele filmów wyprodukowanych w ostatnich latach.

A wreszcie: czym różni się gust kobiet i mężczyzn? Według badań przeprowadzonych przez naukowców amerykańskich wśród studentów wyższych uczelni kobiety optują za komediami romantycznymi, mężczyźni za czarnymi komediami. W rankingu BBC wzięło udział 118 kobiet i 135 mężczyzn. I okazało się, że wśród krytyków filmowych gust nie zależy od płci. W obu grupach trzy pierwsze pozycje są identyczne. Zaledwie pojedyncze filmy, np. „Kiedy Harry poznał Sally" czy „Słodkie zmartwienia", zyskały więcej głosów od recenzentek.

Ranking BBC dowartościowuje komedie. Ma też podpowiedzieć widzom obrazy, które wywołają na ich twarzach uśmiech. Bo jak pisze Christian Blauvelt: „Może nie zawsze z tego samego, ale wszyscy lubimy się śmiać". ©?

Barbara Hollender była jedynym krytykiem filmowym z Polski zaproszonym przez BBC do udziału w rankingu

Najlepsze komedie wszech czasów - ranking BBC 2017

  1. Pół żartem, pół serio (Billy Wilder, 1959)
  2. Dr Strangelove czyli jak przestałem się martwic i pokochałem bombę (Stanley Kubrick, 1964)
  3. Annie Hall (Woody Allen, 1977)
  4. Dzień świstaka (Harold Ramis, 1993) 
  5. Kacza zupa (Leo McCarey, 1933)
  6. Życie Briana (Terry Jones, 1979)
  7. Czy leci z nami pilot? (Jim Abrahams, David Zucker and Jerry Zucker, 1980)
  8. Playtime (Jacques Tati, 1967)
  9. Oto „Spinal Tap” (Rob Reiner, 1984)
  10. Generał (Clyde Bruckman and Buster Keaton, 1926)
  11. Big Lebowski (Joel and Ethan Coen, 1998)
  12. Modern Times (Charlie Chaplin, 1936)
  13. Być albo nie być (Ernst Lubitsch, 1942)
  14. Dziewczyna Piętaszek (Howard Hawks, 1940)
  15. Monty Python i Święty Graal (Terry Gilliam and Terry Jones, 1975)
  16. Dyktator (Charlie Chaplin, 1940)
  17. Drapieżne maleństwo (Howard Hawks, 1938)
  18. Młody Sherlock Holmes (Buster Keaton, 1924)
  19. Lady Eve (Preston Sturges, 1941)
  20. Płonące siodła (Mel Brooks, 1974)
  21. Światła wielkiego miasta (Charlie Chaplin, 1931)
  22. Młody Frankenstein (Mel Brooks, 1974)
  23. Przyjęcie (Blake Edwards, 1968)
  24. Withnail i ja (Bruce Robinson, 1987)
  25. Gorączka złota (Charlie Chaplin, 1925)
  26. Mój wujaszek (Jacques Tati, 1958)
  27. Garsoniera (Billy Wilder, 1960)
  28. Ich noce (Frank Capra, 1934)
  29. Kiedy Harry spotkał Sally... (Rob Reiner, 1989)
  30. Wakacje pana Hulot (Jacques Tati, 1953)
  31. Tootsie (Sydney Pollack, 1982)
  32. Arizona Junior (Joel and Ethan Coen, 1987)
  33. Legenda telewizji (Adam McKay, 2004)
  34. Słodkie zmartwienia (Amy Heckerling, 1995)
  35. Deszczowa piosenka (Stanley Donen and Gene Kelly, 1952)
  36. Rybka zwana Wandą (Charles Crichton and John Cleese, 1988)
  37. Podróże Sullivana (Preston Sturges, 1941)
  38. Filadelfijska opowieść (George Cukor, 1940)
  39. Noc w operze (Sam Wood and Edmund Goulding, 1935)
  40. Producenci (Mel Brooks, 1967)
  41. Borat: Podpatrzone w Ameryce, aby Kazachstan rósł w siłę, a ludzie żyli dostatniej (Larry Charles, 2006)
  42. Naga prawda (Leo McCarey, 1937)
  43. M*A*S*H (Robert Altman, 1970)
  44. Druhny (Paul Feig, 2011)
  45. Sprawcy nieznani (Mario Monicelli, 1958)
  46. Pulp Fiction (Quentin Tarantino, 1994)
  47. Menażeria (John Landis, 1978)
  48. Złote sidła (Ernst Lubitsch, 1932)
  49. Dyskretny urok burżuazji (Luis Bunuel, 1972)
  50. Kobiety na skraju załamania nerwowego (Pedro Almodóvar, 1988)
  51. Szczęśliwa siódemka (Buster Keaton, 1925)
  52. Mój pan mąż (Gregory La Cava, 1936)
  53. Blues Brothers (John Landis, 1980)
  54. Harold i Maude (Hal Ashby, 1971)
  55. Medal dla Miss (Christopher Guest, 2000)
  56. Telepasja (James L Brooks, 1987)
  57. Wredne dziewczyny (Mark Waters, 2004)
  58. Zelig (Woody Allen, 1983)
  59. Toni Erdmann (Maren Ade, 2016)
  60. Wysyp żywych trupów (Edgar Wright, 2004)
  61. Ekipa Ameryka: policjanci z jajami (Trey Parker, 2004)
  62. Co robimy w ukryciu (Jemaine Clement and Taika Waititi, 2014)
  63. Arszenik i stare koronki (Frank Capra, 1944)
  64. Bracia przyrodni (Adam McKay, 2008)
  65. Golfiarze (Harold Ramis, 1980)
  66. Hot Fuzz – Ostre Psy (Edgar Wright, 2007)
  67. Synowie pustyni (William A Seiter, 1933)
  68. Ninoczka (Ernst Lubitsch, 1939)
  69. Miłość i śmierć (Woody Allen, 1975)
  70. Zapętleni (Armando Iannucci, 2009)
  71. Genialny klan (Wes Anderson, 2001)
  72. Naga broń (David Zucker, 1988)
  73. Gruby i chudszy (Jerry Lewis, 1963)
  74. Nieoczekiwana zmiana miejsc (John Landis, 1983)
  75. Opowieść o Palm Beach (Preston Sturges, 1942)
  76. Sztuka życia (Ernst Lubitsch, 1933)
  77. Rozwód po włosku (Pietro Germi, 1961)
  78. Narzeczona dla księcia (Rob Reiner, 1987)
  79. Kolacja dla palantów (Francis Veber, 1998)
  80. Office Space (Mike Judge, 1999)
  81. Sposób na blondynkę (Bobby and Peter Farrelly, 1998)
  82. Ściśle tajne (Jim Abrahams, David Zucker and Jerry Zucker, 1984)
  83. Jeszcze wyżej (Fred C Newmeyer and Sam Taylor, 1923)
  84. Niezła sztuka (Christopher Guest, 1996)
  85. Amarcord (Federico Fellini, 1973)
  86. Szlachectwo zobowiązuje (Robert Hamer, 1949)
  87. Mężczyźni wolą blondynki (Howard Hawks, 1953)
  88. Zoolander (Ben Stiller, 2001)
  89. Stokrotki (Vera Chytilová, 1966)
  90. Bogata, wolna, samotna(Elaine May, 1971)
  91. No i co, doktorku? (Peter Bogdanovich, 1972)
  92. Anioł zagłady (Luis Bunuel, 1962)
  93. Miasteczko South Park (Trey Parker, 1999)
  94. Rushmore (Wes Anderson, 1998)
  95. Pogromcy duchów (Ivan Reitman, 1984)
  96. Urodzona wczoraj (George Cukor, 1950)
  97. The Music Box (James Parrott, 1932)
  98. Kac Vegas (Todd Phillips, 2009)
  99. Szajbus (Carl Reiner, 1979)
  100. Kochaś (Jerry Lewis, 1961)
  101. Król komedii (Martin Scorsese, 1982)

„Nikt nie jest doskonały" – mówi w filmie Billy'ego Wildera zakochany milioner, gdy kobieta, której się oświadcza, czyli przestraszony Jack Lemmon w babskim przebraniu, wyznaje, że nie jest naturalną blondynką, pali, nie może mieć dzieci, a w ogóle to jest mężczyzną.

Film Billy'ego Wildera został przez krytyków z całego świata uznany za najlepszą komedię filmową wszech czasów. Dwaj faceci, którzy, uciekając przed gangsterami, w damskich ciuszkach występują z kobiecą orkiestrą, trójka fantastycznych aktorów: Tony Curtis, Jack Lemmon i Marilyn Monroe, lekkość, wdzięk, elegancja. No i te dialogi. Kto nas dzisiaj potrafi tak bezpretensjonalnie bawić? „Nikt nie jest doskonały, ale film może taki być" – podsumowuje ten wybór Guy Lodge z „Variety".

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Film
„Biedne istoty” już na Disney+. Film z oscarową Emmą Stone błyskawicznie w internecie
Film
Dżentelmeni czyli mocny sojusz dżungli i zoo
Film
Konkurs Główny „Wytyczanie Drogi” Mastercard OFF CAMERA 2024 – znamy pierwsze filmy
Film
„Pamięć” Michela Franco. Ludzie, którzy chcą zapomnieć ból
Film
Na co do kina w weekend? Trzy filmy o skomplikowanych uczuciach