Najstarsze powstały około 4 tysięcy lat temu, najmłodsze 1500 lat później. Te tajemnicze obiekty znajdują się w brazylijskim stanie Acre, w zachodniej części kraju. Archeolodzy zinwentaryzowali już 450 takich obiektów, okrągłych, czworokątnych. Ich zarysy tworzą rów, niekiedy szerokości 11 metrów, lub wały wysokości czterech metrów. Mają one średnicę od 100 do 300 metrów. Tajemnicze figury odkryto w ostatnich latach na obszarze ponad 13 tys. kilometrów kwadratowych.

Badania prowadzi zespół z Muzeum Archeologii i Etnografii Uniwersytetu Sao Paulo, kieruje nimi dr Jennifer Watling. Wiadomość o odkryciu zamieszcza pismo „Proceedings of the National Academy of Sciences" („PNAS").

Struktury te zostały zaobserwowane na obszarach od stuleci gęsto porośniętych roślinnością, na których dopiero niedawno usunięto las. Odkrycie umożliwiła analiza zdjęć lotniczych, a także wykorzystanie dronów. Dr Jennifer Watling poddała szczegółowej analizie dwa spośród odkrytych obiektów – Jaco Se oraz Fazenda Colorada. Naukowcy zdecydowali nazywać je geoglifami, mimo że nie mają niczego wspólnego ze słynnymi geoglifami z płaskowyżu Nazca w Peru. Jednak podobnie jak tamte stworzyły je społeczności prehistoryczne, które już w okresie 4000–5000 lat temu w poważnym stopniu przekształcały krajobraz. Leśny ekosystem Amazonii był o wiele mniej dziewiczy już tysiące lat temu, niż dotychczas przypuszczano.

Tworząc te struktury, pradawni mieszkańcy Amazonii w istotny sposób kreowali krajobraz. Posługując się najnowocześniejszymi technikami analitycznymi, naukowcy zrekonstruowali 6 tysięcy lat historii wegetacji i pożarów wokół geoglifów Jaco Se oraz Fazenda Colorada. Pobrali próbki gleby z rowów w obrębie i poza geoglifami. Analizowali je pod kątem obecności fitolitów – zmineralizowanych resztek roślinnych. Zawartość w nich węgla drzewnego wskazuje na intensywność wypalania lasu, izotopy węgla na intensywność wegetacji.

Okazało się, że przez tysiąclecia ludzie silnie zmieniali lasy – tworząc geoglify, robili małe, czasowe wycinki. – Zamiast wypalać duże połacie lasu pod geoglify lub pola uprawne, skupiali się na wartościowych gatunkach drzew – wyjaśnia dr Jennifer Watling.